«φολκλορισμός», Αναπαράσταση, ….κατ άλλα «Παραδοση»

Τον τελευταίο καιρό βρισκόμαστε σε μια θέση που πρέπει να δικαιολογήσουμε τα αδικαιολόγητα….. Πρέπει να σκεφτούμε και να αναλογιστούμε. …. Δεν αναφέρομαι κάπου γενικά αλλά συγκεκριμένα στον τρόπο «πρόσκτησης» της παράδοσης και «διάδοσής» της. Ανήκω δυστυχώς για κάποιους σε μια γενιά ιδιαίτερη… Πάνω στο μεταίχμιο της κυριαρχίας της νεοπαραδοσιακής μουσικής και της περιόδου που κυριαρχούσε ΤΟ ΒΙΩΜΑ…….. Βρισκόμαστε σε μια εποχη όπου η έννοια της παράδοσης, η έννοια της παραδοσιακής μουσικής , οι έννοιες των ηθών και εθίμων κάποιων περιοχών, ( πολύ δε περισσότερο των ηθών και εθίμων των Νησιών μας) υποσκελίζονται μπροστά στην έννοια ΚΑΚΟΣ ΦΟΛΚΛΟΡΙΣΜΟΣ και ας μου επιτραπεί η φράση …. «Επειδή είναι πιαστρική η παράδοση τη χρησιμοποιούμε όπως ΘΕΛΟΥΜΕ…..

Ας γίνω πιο συγκεκριμένος σε κάποιες σκέψεις:

Σήμερα στην πράξη τι σημαίνει δάσκαλος παραδοσιακών χορών; Ή να το πω καλύτερα πόσο πρέπει να εμπιστευόμαστε τον δάσκαλο παραδοσιακών χορών; Δάσκαλος χορών είναι ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος γνωρίζει –διδάσκει κάποιους χορούς  σε κάποιους ανθρώπους , θα πουν κάποιοι…… Μόνο αυτό θα πρέπει να διδάξει ένας δάσκαλος χορού; Θα ρωτήσω εγώ….. Κάποιοι σίγουρα θα μου απαντήσουν «μόνο αυτό του μάθανε να κάνει…..». και ίσως έχουν δίκιο……..σε ένα σημείο. Όταν όμως κάποιος μπαίνει στη διαδικασία να μάθει παραδοσιακό χορό δεν θα του ήταν πιο εύκολο στο να γνωρίσει με κάποιο τρόπο τα σημεία  τα ιστορικά –λαογραφικά τα οποία συνδέουν τον παραδοσιακό χορό με την περιοχή???Χάσιμο χρόνου για κάποιους;  Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει της μόδας μια άλλη φράση στην εκπαίδευση:η έννοια της «διαθεματικότητας»Είμαι υπέρμαχος αυτής της έννοιας αλλά όταν γίνεται στα λογικά πλαίσια…. Θα μπορούσε η φράση αυτή να συνδεθεί με την έννοια της εκμάθησης παραδοσιακών χορών???Απόλυτα συμπληρώνω….. Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί μόνοι μας βλέποντας έναν χορευτή  σε μία παράσταση «δεν το έχει ο Χ, Ψ,»., «Απλά χορεύει …..Δεν το νοιώθει» Οι μεγαλύτερες γενιές από εμάς όμως όταν βλέπουν έναν χορευτή που «δεν το έχει και απλά χορεύει», εξερχόμενοι της παράστασης νοιώθουν σαν να έχασαν ένα δυωρο από τη ζωή τους……… Μήπως τελικά η έννοια χορευτής οφείλει να γίνει μέσω ΒΙΩΜΑΤΟΣ πρώτα και μετά μέσω Της ΠΡΑΞΗς; Ο Δάσκαλος χορού λοιπόν, όταν του παρουσιάζει σωστά ένα χορό δεν οφείλει και αυτός με τη σειρά του να τον «καθοδηγήσει» ψυχολογικά πρώτα και μετά με πρόβες για το τι σημαίνει η έννοια για π.χ. του μπάλλου στις Κυκλάδες?? …….[φευ]] …….Μήπως τελικά ο  δάσκαλος χορού οφείλει πρώτα και κύρια να δείξει στους μαθητές του ( και στον εαυτό ) του την έννοια του ΣΕΒΑΣΜΟΥ …….ως προς τους παραδοσιακούς χορούς και την μουσική από τις περιοχές μας. Θέλετε να σας μεταφέρω ένα βασικό παράδειγμα; Όταν βρισκόμουνα σε πολύ γνωστό χορευτικό όμιλο , ο δάσκαλος μου ζήτησε να μεταφερθώ σε διπλανό κτήριο όπου περίμεναν παιδιά νεότερης ομάδας γιατί δεν είχε έρθει ο δάσκαλος τους και ήθελε να τους δείξω μπάλλο. Η πρώτη μου ερώτηση που τη θυμάμαι χαρακτηριστικά: Βρε Άκη( Λ.) πώς δείχνεις τον μπάλλο αν δεν αισθανθείς έστω και ψεύτικα την έννοια του κόρτε μεταξύ άντρα και γυναίκας; Προσπάθησα λοιπόν στην ομάδα αυτή αρχικά να τους μεταφέρω σε μια περίοδο που λόγω νεότητας δεν την είχαν ζήσει. Ο άντρας να προσπαθήσει να προσελκύσει τη γυναίκα μέσα από τα τσαλίμια του μπαλλου., μέσα από την έκφραση του σώματος, μέσα από τα πάντα….. Αντίθετα η γυναίκα να δείξει τη θηλυκή της έκφραση  μέσα από το σκοπό αυτό. Τα παιδιά είχαν ενθουσιαστεί  που χορεύαμε μπάλλο 2 ώρες…… ( Στον μπάλλο δεν μπορούμε να πούμε μόνο αυτά, αλλά σας μετέφερα ένα απλό δείγμα).

. Μήπως τελικά πρέπει να σταματήσουμε τους «χορογράφους» παραδοσιακών χορών και να προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπους αυτόανάδειξης των παραδοσιακών χορών; Μήπως τελικά κάποια στιγμή πρέπει να δώσουμε ώθηση στους χορευτές-μαθητές ώστε να μπορούν από μόνοι τους να έχουν μια πρώτης μορφής κρίση σε ότι βλέπουν; Μήπως τελικά πρέπει οι δάσκαλοι χορού και όσοι εμπλέκονται με χορευτικούς –συλλόγους να βρουν τη συνταγή εκείνη μέσω της οποίας δεν θα βλέπουμε ( πρόβες –«παραστάσεις») ηθοποιούς –χορευτές, αλλά χορευτές  βιώματος; Μήπως και οι ίδιοι οι χορευτές πρέπει να συμμετέχουν στο χορό και όχι απλά  «μετέχουν»………….

Υπάρχουν τρία τέσσερα παραδείγματα χορευτικών ομίλων στο μυαλό μου ( από τις Κυκλάδες και από τη Σαντορίνη)τα οποία κάθε φορά που θα παρουσιάζουν κάτι, τρέμει η καρδιά μου για το πόσο προχωρημένη χορογραφία θα κάνουν αυτή τη φορά…….

Οι Δάσκαλοι χορού όταν δεν γνωρίζουν κάποια στοιχεία από το θεωρητικό πλαίσιο προβολής των παραδοσιακών χορών ΟΦΕΙΛΟΥΝ να ζητήσουν τη βοήθεια κάποιων μελετητών των ηθών και εθίμων, της παραδοσιακής φορεσιάς κ.ο.κ, αλλά ταυτόχρονα να συμμετάσχουν χορεύοντας σε έθιμα του τόπου τους όχι για την αυτοπροβολή τους αλλά για τη  Συμμετοχή τους………..  Οφείλουν για π.χ. οι ιθύνοντες των παραδοσιακών χορών στη Σαντορίνη να βάλουν  τα παιδιά εκτός από το  να παρουσιάζουν χορογραφικά παραδοσιακούς χορούς , να συμμετάσχουν σε βεγγέρες σαντορινιές….. Ή να ακούσουν παλαιότερους χορευτές της περιοχής οιοποίοι θα προσπαθήσουν να τους μεταλαμπαδεύσουν την έννοια του βιώματος…….

Ας πάμε σ΄ένα επίπεδο διαφορετικό τώρα: Τι γίνεται  σήμερα με την έννοια της τοπικής μουσικής των περιοχών που προβάλλουμε; Ακόμα καλύτερα τι γίνεται με τους κατά τόπους ερμηνευτές  -μουσικούς τοπικής μουσικής ( ακόμα και στην εκπομπή αντί του όρου νησιώτικη μουσική η οποία στις μέρες μας συσχετίζεται μόνο με αριθμητικά 5-10 τραγούδια χρησιμοποιώ τον όρο μουσική από τα νησιά.)Από πλευράς μουσικής αρχίζω και πιστεύω περίτρανα ότι έπρεπε να υπήρχαν πολλοί μελετητές , πολλοί τοπικοί λαογράφοι οι οποίοι θα βοηθήσουν στη σωστή καταγραφή και της μουσικής παράδοσης των περιοχών, έτσι ώστε δεν θα βλέπαμε πουθενά σε κανένα δίσκο «Μπαλαριστό αξιώτικο παραδοσιακό» και θα ξέραμε ότι όταν λέμε μπαλαριστό στις Κυκλάδες εννοούμε Μπαλαριστό Μυκόνου καις τα Δωδεκάνησα Μπαλαριστό Λέρου .  Κάποια στιγμή οφείλουμε ειδικά στις Κυκλάδες να αποδείξουμε ΠΕΡΙΤΡΑΝΑ τη σημασία της τοπικής μουσικής και να ενδυναμώσουμε περισσότερο την έννοια του λαϊκού μας πολιτισμού.  Ταυτόχρονα δε οι ερμηνευτές –μουσικοί  τοπικών τραγουδιών από ένα σημείο και έπειτα οφείλουν και αυτή με τη σειρά τους να τηρήσουν περισσότερο σεβασμό στην έννοια της μεταλαμπάδευσης  σημείων του λαϊκού πολιτισμού, το οποίο όπως αποδεικνύεται το χουν αμελήσει……Οσο δε βρίσκονται και μακριά από τον τόπο καταγωγής τους πρέπει να ανέβουν ένα επίπεδο παραπάνω στην έννοια της ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ και ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ των τραγουδιών της περιοχής τους ( είτε αυτά έχουν «ενταχθεί» στο λαϊκό πολιτισμό ή ενυπήρχαν…..)

Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να σας μεταφέρω έναν επιπλέον προβληματισμό μου.  Νοιώθω ότι οι ερμηνευτές –μουσικοί τοπικής μουσικής βρίσκονται σε ξεχωριστή ομάδα από όλους εμάς που λέμε ότι ασχολούμαστε με την παράδοση……. Αυτοί και εμείς….. Αυτό ίσως τους έχει οδηγήσει σε αντίθετες από το επιτρεπτό θέσεις είτε αυτό λέγεται ερμηνεία τοπικών τραγουδιών ή ακόμα περισσότερο,  δυσβάστακτη οικονομική επιβάρυνση όλων όσων θέλουν να ακούσουν, χαλαρώσουν με ερμηνευτές τοπικής Μουσικής.!

-

Δυστυχώς μέσα από τις γραμμές ενός blog δεν μπορούν να επεκταθούν περισσότερο οι σκέψεις μου…. Έχω πει πολλές φορές από τότε που ο TopMelody Σαντορίνης  μου έδωσε το πάτημα έκφρασης διαφορετικών τραγουδιών……. «Αρμενίζω διαφορετικά» και θα συνεχίσω να αρμενίζω διαφορετικά τόσο στο θέμα της «πρόσκτησης¨»  της παράδοσης όσο και αλλού…… Θέλω να συνεχίζω να βλέπω διαφορετικά κάποια θέματα της παράδοσης  …. Γιατί τι να κάνω….έτσι μεγάλωσα…..!!! ΄

Ένας τρελλος ταξιδευτής

Της Παράδοσης…… και

Της…Σαντορίνης….

( και όχι μόνο….)

Y.Γ. H ανάρτηση αυτή αφιερώνεται στους Σταύρο, Μαρία, Πάνο……