Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2012

Ο Άγιος Σπυρίδων της Κουφίταινας - Κόρωνος Νάξου


Σήμερα λοιπόν θα ταξιδέψουμε στην Κόρωνο της Νάξου. Εκεί θα συναντήσουμε μια ιδιαίτερη αφήγηση για τον Άγιο Σπυρίδωνα και αυτή η λαλιά θα μας ταξιδέψει στην έννοια της Πίστης, στην απλότητα των Κατοίκων της παλιάς εποχής στα νησιά μας
Με ιδιαίτερη  τιμή λάβαμε την άδεια δημοσίευσης του άρθρου  από τη συντάκτριά του Στέλλα Μανδηλάρα - Μανωλά, για την «αχειροποίητη» εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα
Ας ανατρέξουμε λοιπόν στη χάρη Του και ας αναλογιστούμε τελικά εμείς οι νησιώτες: Τι ακριβώς γνωρίζουμε από την ίδια μας την Ιστορία; Πως διαχειριζόμαστε τον Πολιτισμό που μας παρα- χωρήθηκε;


Ο Άγιος Σπυρίδωνας της Κουφίταινας
Πηγή Περιοδικό: « Η Αργοκοιλιώτισσα- Παναγία της Νάξου» τεύχος 66ο,
Της Σ. Μανδηλαρά - Μανωλά
Αγαπώ μια Κόρωνο αόρατη για τους πολλούς…την πατρίδα των «ονειρευάμενων». «Ονειρευάμενοι»! Τίτλος Τιμής και όχι αιτία για σκωπτικά σχόλια. Επειδή ο άνθρωπος ο σωστός πρέπει να στηρίζεται σε δύο πόδια: τον ορθολογισμό και την μεταφυσική. Η μεταφυσική είναι το υπέρλογο, κάτι που ξεπερνάει την λογική αλλά όχι το παράλογο. Η λογική και το υπέρλογο δεν πρέπει να συγκρούονται αλλά να αποτελούν μια σύνθεση. Αυτή η σύνθεση είναι το βασικό γνώρισμα της Ελληνορθόδοξης Παράδοσής μας. Μιας παράδοσης πολύ πλούσιας σε μαρτυρίες φωτισμένων από τον Θεό ανθρώπων που προείδαν το μέλλον.
Είχα την ευλογία να γνωρίσω μία από τους χαρισματικούς αυτούς ανθρώπους, την Παρασχούλα από την κάτω Γειτονιά, σύζυγο του Μπαρουξοπέτρου,  δισεγγονή της Κυρα Καλής της Κουφίταινας. Η καλή αυτή ψυχή με τίμησε στα τελευταία χρόνια με την φιλία της. Γνώρισα γεμάτη έκπληξη και δέος το προφητικό της χάρισμα. «Μιλούσε με τη Χάρη Της» όπως έλεγαν στο χωριό και πήγαιναν να την συμβουλευτούν.
Ο πέτρινος, ο πονεμένος τόπος μας είναι ευλογημένος και ευεργετημένος από την ιδιαίτερη αγάπη της Παναγιάς μας, των αγίων και ιδιαίτερα του Αγίου Σπυρίδωνα, « του γέρου», της Κυρα Καλής της Κουφίταινας. Από την θεία Παρασχούλα, άκουσα και εγώ τα θαυμάσια αυτής της ευλογημένης σχέσης του χωριού μας με τον Άγιο. Εμείς οι νεώτεροι Κορωνιδιάτες πρέπει να δείξουμε ευγνωμοσύνη προς τον Άγιο, μαθαίνοντας όλες τις θαυμαστές λεπτομέρειες αυτής της σχέσης για να μην λησμονηθούν και καταγράφοντας τα θαύματα που ο καθένας ίσως έχει ακούσει ή έχει ζήσει .
Πόσοι νέοι ή και μεγαλύτεροι γνωρίζουμε αρκετά για όλα αυτά; Μήπως μερικοί τα θεωρούμε παραμύθια των σοφών για να περνάει η ώρα τους το χειμώνα κοντά στο τζάκι; Μήπως αμφιβάλλουμε για το μέγα θαύμα της αχειροποίητης εικόνας του Αγίου που έχουμε ως ιερό κειμήλιο; Ίσως της μοναδικής αληθινής μορφής του Αγίου μας;
Βέβαια στα χρόνια της Κουφίταινας, το θαύμα ήταν συνηθισμένο και είχε γίνει ένα με την καθημερινότητα τους. Για ό,τι τους απασχολούσε, ο σπλαχνικός Άγιος είχε την απάντησή του πάντοτε αλάθητη. Ήταν ο γιατρός, ο συμβουλάτορας, ο παρηγορητής, ο προφήτης μας.
o Άγιος Σπυρίδων
Η κυρα Καλή η Κουφίταινα, η καλή εκείνη ψυχή, φτωχή φαμελίτρα, δέχτηκε την επίσκεψη του Αγίου ολοζώντανου. Παρουσιάστηκε μερικές φορές στο φτωχικό της ως καλόγερος και τους πρόσφερε ψωμί και τρόφιμα. Υποσχέθηκε μάλιστα ότι θα έβρισκε δουλειά στον άντρα της, που έλειπε στην Αθήνα για να εργαστεί. Με προτροπή του Αγίου του έγραψε και εκείνος γύρισε. Ο Άγιος τους ζήτησε να πάνε στη χώρα να εξομολογηθούν και μετά θα του έβρισκε δουλειά. Ήξερε ο Άγιος πως ο άντρας της είχε περιπέσει σε βαρύ αμάρτημα. Στη χώρα ο ιερέας  που τους είπε ο Άγιος έλειπε στην Πάρο… Το αντρόγυνο σκέφτηκε να πάνε να μαζέψουν τουλάχιστον λίγα πορίχια πριν φύγουν . Μόλις που άρχισαν να μαζεύουν, εμφανίζεται ο Άγιος θαυμάζουν για την ξαφνική παρουσία Του, και εκείνος τους ενημερώνει ότι ο ιερέας είχε επιστρέψει και να πάνε να εξομολογηθούν. Του απαντούν ότι θα ήθελαν προηγουμένως να μαζέψουν  λίγα πορίχια, αλλά θαύμασαν όταν είδαν γεμάτη την ποδιά της κυρα - Καλής και το τσουβάλι τους.
Έφθασαν στον ιερέα που επέβαλε στον σύζυγο βαρύτατο επιτίμιο – για ένα χρόνο, αυστηρή σκληρή νηστεία. Όταν μπήκε και η ευλογημένη γυναίκα του και εξομολογήθηκε, της είπε ο ιερέας για το βαρύ επιτίμιο του άνδρα της και εκείνη με αγάπη δέχτηκε να το μοιραστεί ώστε να νηστέψουν μόνο έξι μήνες.
Όμως δουλειά ακόμα δεν τους είχε βρει ο «καλόγερος». Τους ζητάει μια χάρη και υπόσχεται αμέσως μετά να έχουν την πολυπόθητη εργασία. Ήταν παραμονές Πάσχα πριν τη Μεγάλη Βδομάδα και ο «γέροντας» ζήτησε να κατασκευαστεί μια εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα, αφού τους υπέδειξε από την ελιά της αυλής τους ένα κλαδί που «κοιτούσε» προς την Ανατολή. Ζήτησε λοιπόν να ετοιμάσει ο άντρας της Κουφίταινας, απ’ αυτό το κλαδί το ξύλο, πάνω στο οποίο ο αγιογράφος της Χώρας θα ζωγράφιζε τον Άγιο. Όμως η εντολή ήταν να είναι έτοιμη η εικόνα την Μεγάλη Παρασκευή.
Η Κουφίταινα πήγε και έδωσε την παραγγελία στον αγιογράφο που απάντησε ότι ήταν αδύνατον να την ζωγραφίσει γιατί είχε πολλή δουλειά. Στην επιμονή της  απάντησε να αφήσει  το ξύλο σε μία άκρη. Την Μεγάλη Παρασκευή,  η Κουφίταινα πήγε στον αγιογράφο και εκείνος της απάντησε ότι το ξύλο είναι εκεί που το άφησε γιατί όπως της είχε εξηγήσει ήταν αδύνατον να ασχοληθεί. Η Κουφίταινα παίρνει στα χέρια της το ξύλο και γεμάτη θαυμασμό είπε στον αγιογράφο: « Καλέ έφτιαξες τέτοια όμορφη εικόνα και με κοροϊδεύεις; Ο Αγιογράφος σοκαρισμένος αντιλαμβάνεται το θαύμα και προσκυνάει.
Όταν έφτασε στην Κόρωνο η Κυρά Καλή με την εικόνα της εμφανίζεται ο «γέροντας» και της εξηγεί ότι είναι ο ίδιος ο Άγιος Σπυρίδωνας. Της ζήτησε να βάλει την εικόνα σε εικονοστάσι με τζάμι και να έχει ακοίμητο καντήλι και εκείνος θα είναι πάντα συμπαραστάτης για ό,τι τον χρειαστεί . Και τήρησε την υπόσχεσή του ο Άγιος.
Μια καρέκλα με μαξιλάρι ήταν μόνο για Κείνον. Όταν επικοινωνούσε με την Κουφίταινα, η παρουσία του γινόταν αισθητή από το τρίξιμο του τζαμιού στο εικονοστάσι και το βαθούλωμα πάνω στο μαξιλάρι της καρέκλας Του. Οι άνθρωποι που παρευρίσκονταν, τα έβλεπαν αυτά και άκουγαν μόνο την Κουφίταινα στην συνομιλία της με τον αόρατο «γέρο» Της.
Οι προφητείες της αμέτρητες και μέχρι τώρα έχουν επαληθευτεί οι περισσότερες. Στα δύσκολα χρόνια που ζούμε και σε αυτά που έρχονται οι πρεσβείες ενός τόσο μεγάλου Αγίου που ελέησε μέσω της Κουφίταινας και την Κόρωνό μας, είναι παραπάνω από απαραίτητες. Δεν πρέπει να μείνει κανένας Χριστιανός της Κορώνου που να μην γνωρίσει με κάθε λεπτομέρεια τον βίο του και τα θαύματά Του.
Ας ευχαριστήσουμε τον Πανάγαθο Θεό που μαζί με τα ιερά κειμήλια του Αργοκοιλιά, που ευχόμαστε να βρεθούν, παραχώρησε στην αγαπημένη μας πατρίδα και ένα τέτοιο ιερό κειμήλιο την αχειροποίητη εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα και ας αναφωνήσουμε:   « Θαυμαστὸς  Θεὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις αὐτοῦ! Εις Αυτόν ανήκει η δόξα και το κράτος, η τιμή και η προσκύνησις εις τους αιώνας». Αμήν.

Πηγή φωτογραφίας Ναού Αγίου Σπυρίδωνα http://koronosnews.blogspot.gr/2012/05/blog-post_12.html

….και ας σταθούμε και λίγο στην ονομασία του περιοδικού. :Το περιοδικό αυτό έλαβε το όνομά του από την Παναγιά την Αργοκοιλιώτισσα της Νάξου Το μοναστήρι είναι περιμαντρωμένο και περιλαμβάνει κατωφερή έκταση 10 περίπου στρεμμάτων. Η είσοδός του είναι απο την δυτική, την ψηλότερη πλευρά και ολόκληρη ην βορεινή. Η δυτική και μέρος της ορεινής πλευράς του είναι περιτειχισμένη από πέτρινα κελιά, μερικά διόροφα, που στο σύνολό τους ανέρχονται στα 60. Προς ανατολάς το χαμηλότερο σημείο έχει θέα προς την θάλασσα και εκεί είναι χτισμένη πρόχειρα μια εκκλησία η οποία χτίστηκε το 1836 σαν πρόχειρο κελλί για να τοποθετήσουν τις εικόνες που με οράματα πιστών βρέθηκαν,και αργότερα διαμορφώθηκε και εγκαινιάσθηκε ως εκκλησία της Παναγίας το 1851.Το 1962 απέναντι(προς την δυτική πλευρά)και σε απόσταση 20 περίπου μέτρων ,χτίστηκε στο μέρος που είχαν βρεί τις εικόνες,όπως ονειρεύτηκαν το 1836,και περικλείει το σπήλαιο της Αγίας Ευρεσης,η εκκλησία της Αγίας Αννας.Είναι μια μικρή βυζαντινού ρυθμού εκκλησία,αλλά και αυτή όπως και η πρώτη είναι ανεικογράφητες.Η εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε το 1836 και βρίσκεται σήμερα στο μοναστήρι της Αργοκοιλιώτισσας είναι ένα ανάγλυφο εικονισματάκι από κηρομαστίχα έχει διαστάσεις 5,00 χ 5,20 εκατοστά του μέτρου. Από την μια πλευρά απεικονίζει τον Ευαγγελιστή της Θεοτόκου και από την άλλη την Βάπτιση του Ιησού.Εκτιμάται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά[1]


Τα Νικοβάρβαρα -


"Θαλασσινέ μου Άγιε, Καλέ μ' Άη Νικόλα,
εφτά κεράκια σού'φερα και σου τ'ανάβω όλα.
Θά'ρχομαι τώρα ταχτικά ν'ανάβω το καντήλι,
γι'αυτόν που έφυγε προχθές κουνώντας το μαντήλι.
Προστάτευέ τον Άγιε, των ναυτικών Προστάτη!
Και κάθε άλλος ναυτικός ας σ'έχει παραστάτη!"
(από τα "Αμοργιανά", Σύνδεσμος Αμοργινών, Μάρτιος 2007)
νικ3.jpg
Σήμερα, 6 Δεκεμβρίου, γιορτάζουμε τον Άγιο Νικόλαο, τον Άγιο "της γης και του πελάγου", που φέρνει χιόνια στα βουνά, φουρτούνες στα πελάγη. Ο Άγιος Νικόλας, πέρα από άρχοντας του χειμώνα (βλ.Νικολοβάρβαρα:http://firiki.pblogs.gr/2008/12/371448.html), είναι ο κατ'εξοχήν προστάτης των ναυτικών μας.
Γράφει ο Γ.Α.Μέγας στο βιβλίο του "Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας" : " [...] Για το λαό μας μάλιστα ο άγιος Νικόλας δεν είναι ο ονομαστός μητροπολίτης των Μύρων της Μ.Ασίας, αλλά κάποιος που ασκούσε το επάγγελμα του θαλασσινού. Ως καραβοκύρη παριστάνουν τον άγιο και οι αγιογράφοι. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις, τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα απ'την άρμη, τα γένεια του στάζουν θάλασσα, το μέτωπό του είναι ιδρωμένο απ'την προσπάθεια να προφτάσει παντού, να βοηθήσει τα καράβια που θαλασσοπνίγονται. Πάρα πολλές είναι οι διηγήσεις για τα θαύματά του. Αλλά την προϋπόθεση για τη βοήθειά του, εκφράζει η παροιμία:
"-Άγιε Νικόλα βοήθα με!
-Κούνα και συ το χέρι σου. (ή -Σείσε και συ το πόδι σου.)"
Ο Άγιος Νικόλαος είναι κύριος των ανέμων και της τρικυμίας. Γι'αυτό πολλές είναι οι προσφορές, οι λιτανείες, και οι παρακλήσεις των ναυτικών μας σ'αυτόν. Η εικόνα του δε λείπει από κανένα ελληνικό πλοίο, μεγάλο ή μικρό.
Από τα κόλλυβα, που στέλνουν στην εκκλησία την ημέρα του αγίου Νικολάου, παίρνουν οι θαλασσινοί της Κίου, όταν ταξιδεύουν. Αν τους πιάσει τρικυμία, τα σκορπούν στη θάλασσα και λέγουν: Άι-Νικόλα μου, και πάψε την οργή σου! Και αμέσως παύει η τρικυμία.
Πιστεύουν και ότι:
Άμα ρίξουν στη θάλασσα από τα κόλλυβα του αγίου Νικολάου και βυθίσουν στη θάλασσα και την εικόνα του, αμέσως θα πνεύσει ο άνεμος, που έχουν κατά νου. (Μάδυτος)"
νικ2.jpg
Στα "Λαογραφικά Σύμμεικτα Παξών" του Δημήτριου Λουκάτου, σώζεται η παρακάτω παράδοση, που προδίδει την ξεχωριστή θέση που κατείχε ο άγιος τούτος στην ψυχή του λαού μας:
"Ο Άη Νικόλας ήταν για τις ψυχές πρώτα, να τις παίρνει. Αλλά ο Άη Νικόλας πονούσε να τις παίρνει κι έβαλε το Μιχάλη. Είχανε στείλει τον Άη Νικόλα να πάρει την ψυχή ενός νέου. Εκείνος όμως εσυμπονούσε και πήρε την ψυχή μιανού γερόντου αντίς του νέου. Για αυτό ο Θεός τον έβγαλε απ'τη θέση και έβαλε το Μιχάλη που ήτανε πιο σκληρός."
καθώς κι επόμενη ιστορία
"Ο Άη Νικόλας είναι και καπετάνιος στο τιμόνι. Σε μια φουρτούνα τον είδε σε ένα φορτηγάκι πλοίο (έτσι μου λέγανε κάτι καπεταναίοι) ένα παιδί 15 χρονών. Τον είδε το παιδί αυτό το καμαρωτάκι πίσω στο τιμόνι και τσου λέει "Ένας καλόγηρος βαστάει τη ρόδα", μα εκείνοι δεν το βλέπανε. Το παιδί ήτανε αθώο."
που θυμίζει την υπέροχη διήγηση που διέσωσε ο Ανδρέας Καρκαβίτσας για τον Άη Νικόλα και το τιμόνι:
"Tο καράβι είναι κατασκεύασμα των διαβόλων. Έκαμαν ένα τρικούβερτο ξύλο κι εβγήκαν διαλαλητάδες σ' όλη τη γη: Eμπρός ελάτε ψυχές στριμμένες, παθιασμένοι κόσμοι, μάτια κλεισμένα στο μυστήριο, ελάτε μέσα και θα το γνωρίσετε αμέσως! Kαι αμέσως τα μάτια τα κλειστά, οι παθιασμένοι κόσμοι, οι στριμμένες ψυχές έτρεξαν κοπάδι από της γης τα πέρατα, κατέβηκαν στην ακρογιαλιά, εμπήκαν στο καράβι. Tι τόπους θα χαρούν, τι χαρές θα γνωρίσουν, πόσα χρήματα θα βγάλουν στη στιγμή!
Eκεί προβάλλει κι ένα γεροντάκι ταπεινό και παραπονιάρικο.
― Nά'μπω μέσα κι εγώ; ρωτάει τον καπετάνιο.
― Έμπα, του λέγει εκείνος, έμπα μέσα και συ, έμπα σύνταχα.
― Nα πάρω και το ξυλάκι μου μαζί;
― Πάρ' το το χάτσαλο.
Eμπήκε μέσα το γεροντάκι , έκατσε κατάνακρα στην πρύμη του καραβιού. Άνοιξαν οι ναυτοδιαβόλοι τα πανιά, έτριξαν τα ξάρτια, πήρε δρόμο στ' ανοιχτά το ξύλο.
― Kαλό μας κατευόδιο, ευχήθηκαν συνατοί τους οι ταξιδιώτες.
― Kαλό σας κατευόδιο, χα! χα! χα!... Kαλό σας κατευόδιο, χα! χα! χα!... εχούγιαξαν από πρύμη σε πλώρη οι ναυτοδιαβόλοι.
Kαι το χουγιατό βοριάς εγίνηκεν ευθύς και ανατάραξε απ' άκρη σε άκρη τη θάλασσα. Όρος το κύμα σηκώνεται μπροστά, πύργος ακλόνητος ψηλώνει πίσωθε, από τα πλάγια λύκοι χυμούν απάνω του. Eκέρωσαν οι ταξιδιώτες οι άμαθοι. Kαπνός εσκόρπισαν εμπρός τους οι χαρές, οι τόποι, τα χρήματα. Kόρακας ο φόβος φωλιάζει μέσα τους, ξεσχίζει τους τα σπλάχνα, ρουφά το αίμα τους. Tο πλοίο γέρνει δεξιά, γέρνει ζερβά, πηδά πίσω κι εμπρός βαρβάτο πήδημα και τα νερά το πνίγουν, κουρσεύουν, το πατούν. Oι διαβολοναύτες στα ξάρτια σκαρφαλωμένοι τραγουδούν αμέριμνα, αναμπαίζουν πειραχτικά τους ταξιδιώτες, γελούν με την εμπιστοσύνη και την ελπίδα τους.
― Kαλό ταξίδι, καλό κι αιώνιο! φωνάζουν πάντοτε.
Όμως το καράβι, όσο κι αν πατιέται και αν κινδυνεύει, δεν πνίγεται. Παλεύει κι ανδρειεύεται σαν να έχει ψυχή μέσα του. Ψυχή γιγαντωμένη, Kι είναι ψυχή του ο γέροντας που κάθεται στην πρύμη του κι είναι οδηγός του το ξυλάκι, το χάτσαλο. Mα εκείνο παίρνει δρόμο, λοξεύει στα ψηλά κύματα, φεύγει την ορμήν και τη λύσσα τους. Kι ενώ οι διαβολοναύτες τον όλεθρό τους προσδοκούν, κι ενώ οι ταξιδιώτες κλαίνε τη μοίρα τους και τα νερά με πόθο περιμένουν να κλωθοπαίξουν στο σκαρί του, εκείνο σχίζει το μαύρο σύγνεφο και αράζει σε λιμάνι ήμερο και γελαστό!
― Δόξα στον σωτήρα! δόξα στον γέροντα!... ξεσπά σύγκαιρα τρανή φωνή από το στόμα των ταξιδιωτών.
― Kατάρα! απαντά σαν αστροπέλεκο η φωνή των διαβόλων.
Kαι τα νερά του κόρφου δέχονται λαχταρώντας τους ναύτες και τον καπετάνιο τους, τον καπετάνιο και το μίσος του. Eσώθηκεν όμως ο κόσμος. Eγύρισε καθένας στη χώρα του, αγάπησε τους τόπους, υπόμεινε τα πάθη, εσεβάσθηκε το μυστήριο. Kαι δεν δοξολογά παρά τον Άι-Nικόλα, τον γέροντα.
Oι διαβόλοι έχτισαν το καράβι, μα ο Άι-Nικόλας έκαμε το τιμόνι του."
νικ1.jpg
Τέλος, παραθέτω κι έναν ακόμη μύθο για τον άγιο που κατέγραψε ο λαογράφος μαςΝικόλαος Πολίτης, στο δίτομο έργο του "Παραδόσεις":
"Κάτω απ'τη βορεινή κορυφή του Υμηττού, στην ανατολική ράχη, είναι μια σπηλιά που λέγεται Σπηλιά του λιονταριού, γιατί σ'αυτή κατοικούσε τον παλαιόν καιρό ένα φοβερό λεοντάρι που έφερνε μεγάλη καταστροφή γύρω. Απ'αυτό εμποδίζονταν οι χριστιανοί να πηγαίνουν στην εκκλησιά του αγίου Νικολάου, που είναι εκεί κοντά, δυτικά απ'την Κάντζα. Και η εκκλησιά έμενε έρημη και αλειτούργητη πολλά χρόνια.
Όταν μια φορά, την παραμονή του αγιού Νικολάου, εφάνη ο άγιος σε πολλούς χωριάτες στον ύπνο τους και τους είπε να πάνε το πρωί άφοβα στην εκκλησιά. Και πραγματικώς επήγαν. Το λεοντάρι, όταν μαζεύτηκαν στην εκκλησιά, όρμησε κατά πάνω τους να τους φάγει. Αλλά μόλις έφτασε μπροστά στην εκκλησιά, βγήκε από μέσα ο άγιος και το χτύπησε δυνατά και το μαρμάρωσε. Και έτσι μαρμαρωμένο είναι εκεί ως τα τώρα. (Αττική)"

http://firiki.pblogs.gr/tags/nikolaos-gr.html