Ταμπαχανιώτικα

Μα ο σταφιδιανός σκοπός παλιώνει μα δε λειώνει
                                               κι απού ΄χει αγάπη στα κρυφά, αυτός τη φανερώνει.
                                               Νά ΄μουν γιατρός αθάνατος, ποτές να μην ποθάνω,
των πληγωμένω τσι καρδιές εγώ ΄θελα τσι γιάνω...
(σταφιδιανός σκοπός)

Ως ταμπαχανιώτικα ή μανέδες προσδιορίζουμε τα μη χορευτικά τραγούδια των αστικών περιοχών της δυτικής Κρήτης, που αναπτύχθηκαν κυρίως (όσα έχουν διασωθεί) τον 19^ο και τον 20ό αιώνα σε αλληλεπίδραση του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου των περιοχών αυτών, καθώς και της κρητικής αστικής μουσικής με την αντίστοιχη μουσική της Μικράς Ασίας και αργότερα με το ρεμπέτικο.

  Ο όρος "ταμπαχανιώτικα" σχετίζεται με τους ταμπαχανέδες (τα βυρσοδεψεία) και με τα Ταμπάχανα, τις συνοικίες των βυρσοδεψών (π.χ. τα Ταμπάχανα της Σμύρνης, όπου και ταμπαχανιώτικα τραγούδια).Στη δισκογραφία [που τα "έπιασε" βέβαια από τη δεκαετία του 1930 και εντεύθεν (με εξαίρεση τα ρεμπέτικα που ηχογράφησε από το 1926 ο κορυφαίος λυράρης Χαρίλαος Πιπεράκης, 1892-1981, ο οποίος όμως έδρασε και ηχογράφησε στις Η.Π.Α)] χαρακτηρίζονται επίσης "τραγούδια της ταβέρνας" και "τραγούδια μερακλίδικα".
"Σήμερα είναι γνωστότερα τα μικρασιατικού ύφους τραγούδια που δημιουργήθηκαν από τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μ. Ασίας από τα μέσα του 18^ου αιώνα μέχρι και τα χρόνια της μεγάλης καταστροφής του 1922, που πέρασαν στο "κρητικό ρεπερτόριο" μέσα από διάφορες παραλλαγές των μουσικών και τραγουδιστών της Κρήτης... (όμως) είναι βέβαιο ότι η πρόωρη ανάπτυξη του Ηρακλείου, των Χανίων, και του Ρεθύμνου σε σχέση με αυτή της Σμύρνης, του κυριώτερου χώρου παραγωγής ελληνικού πολιτισμού, και η εγκατάσταση πληθυσμών κρητικής προελεύσως κατά τη διάρκεια του 18^ου και 19^ου αιώνα εκεί, πρέπει να μετέφερε και τις πολιτισμικές λειτουργίες, που με το πέρασμα των χρόνων ενσωματώθηκαν στο Σμυρνέικο τραγούδι σαν κρητικό ιδίωμα" (Παναγιώτης Κουνάδης, εισαγωγή στη συναυλία του Μάνου Μουντάκη "Κρήτη-Μικρά Ασία, Μουσικοί Διάλογοι", Ρέθυμνο 26.8.98).
 Από τα παλιά σωζόμενα κρητικά ταμπαχανιώτικα τραγούδια περίφημος είναι ο σταφιδιανός σκοπός, που αποδίδεται στον πλούσιο Χανιώτη τουρκοκρητικό σταφιδέμπορο Μεχμέτ Σταφιδάκη και ηχογραφήθηκε πρώτη φορά σε δύο δίσκους 78 στροφών από δύο κορυφαίους Ρεθεμνιώτες μουσικούς, το λυράρη Αντώνη Παπαδάκη (Καρεκλά, 1893-1980) και το λαγουθιέρη και τραγουδιστή Γιάννη Μπερνιδάκη (Μπαξεβάνη, 1910-1972), και τις δύο φορές με τη συνεργασία ενός άλλου κορυφαίου Ρεθεμνιώτη μουσικού, του Στέλιου Φουσταλιεράκη (Φουσταλιέρη, 1911-1992). Αργότερα ηχογραφήθηκε και από τον Κώστα Μουντάκη (δίσκος "Έτσι τραγουδάει η Κρήτη νο1") και από άλλους Κρητικούς μουσικούς[1]
Ο Φουσταλιέρης, δεξιοτέχνης στο μπουλγαρί (είδος τρίχορδου μπουζουκιού πολύ διαδεδομένου την εποχή εκείνη), αναδείχθηκε τα τέλη της δεκαετίας του 1930, μετά και τη συνεργασία του με τους ρεμπέτες του Πειραιά (1933-37), στον κυριότερο εκπρόσωπο του κρητικού ταμπαχανιώτικου τραγουδιού. Τότε ηχογραφήθηκαν πολλά από τα γνωστά και σήμερα κρητικά αυτά τραγούδια, με τη φωνή κυρίως του Μπαξεβάνη, αλλά και του Γιώργη Τζαγκαράκη (Τζιμάκη), επίσης μεγάλου τραγουδιστή της εποχής, που ζει σήμερα στα Χανιά σε μεγάλη ηλικία.
Τότε ηχογραφήθηκαν, μεταξύ άλλων, τα τραγούδια χαλεπιανός μανές (πιο γνωστό με τον τιτλο "τα βάσανά μου χαίρομαι", μελωδία διαδεδομένη στην ανατολική Μεσόγειο, ηχογρ. και από το Θαν. Σκορδαλό με τον τίτλο "ούλοι μου λένε γιάειντα κλαις"), πονεμένη καρδιά (πιο γνωστό με τον τίτλο "σαν είχες άλλο στην καρδιά"), όσο βαρούν τα σίδερα (και από Θ. Σκορδαλό, τίτλ. "Αμανές", και από το Ν. Ξυλούρη), το μερακλίδικο πουλί (και από Θ. Σκορδαλό), όσο σιμώνει ο καιρός (διασκ. από τον Κ. Μουντάκη με τίτλο "οι πέντε μερακλήδες"), στ’ αραχνιασμένο μνήμα μου, σαν δεις αγάπης δάκρυα κ.λπ.
Τα τραγούδια αυτά φυσικά, όπως και όσα θα αναφέρουμε στη συνέχεια, εκτός από τους μουσικούς για τους οποίους ήδη μιλήσαμε ηχογραφήθηκαν πολλές φορές και από άλλους, σύγχρονους ή μεταγενέστερους, περισσότερο ή λιγότερο διασκευασμένα.
Aλλα ταμπαχανιώτικα είναι ο βαρύς ρεθεμνιώτικος [Μανώλης Λαγουδάκης (Λαγός) - Μπαξεβάνης – και τη δεκαετία του 1970 Λεων. Κλάδος - Μαν. Κακλής και Ν. Ξυλούρης, τίτλ. "δακρύζω με παράπονο"], ο βαρύς πισκοπιανός (Θαν. Σκορδαλός - Μπαξεβάνης), το νενέ μου (Γιώργος Κουτσουρέλης, Χανιά, αργότερα και με το Ν. Ξυλούρη, δ. "Τα που θυμούμαι τραγουδώ") κ.ά., ενώ στο είδος συγκαταλέγονται και τα τραγούδια πάρε καρότσα κι έλα, καναρίνι μου γλυκό, φιλεντέμ και πλήθος άλλων, καθώς και τα τραγούδια που ηχογράφησε ο γνωστός ρεμπέτης συνθέτης Παναγιώτης Τούντας με το Γιάννη Μπαξεβάνη: Θα σε κάνω μενεξέ, Ώχ μικρό μελαχρινό, Aσπρο περιστέρι μου, Μαριώ (από αυτά, η "καρότσα" διασκευάστηκε από τον Κ. Μουντάκη, τίτλ. "Πύργος τσ’ αγάπης", η "πονεμένη καρδιά" και το "καναρίνι" από τον Ευ. Μαρκογιαννάκη, τίτλ. "Αμέτε με στην εκκλησιά" και "νυχτοπούλι κάθ’ αργά", τραγ. Ν. Μανιάς, ενώ ο Ν. Μανιάς ηχογράφησε το "άσπρο περιστέρι μου" με τίτλο "όσα ψαράκια βόσκουνται") κ.λπ.
Συγκεκριμένα για το πασίγνωστο φιλεντέμ, τόσο γνωστό που ο Βρετανός πράκτορας στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής αξκός Πάτρικ Λη Φέρμορ είχε λάβει από τους Κρητικούς το παρατσούκλι "ο Φιλεντέμ", από την αγάπη του σ’ αυτό το τραγούδι (και μια αμερικανική κιν/κή ταινία με θέμα την απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, στην οποία απαγωγή πρωταγωνίστησε ο Λη Φέρμορ, είχε μουσικό σήμα το φιλεντέμ, διασκευασμένο· ελλ. τίτλος "Συνάντηση τα μεσάνυχτα"), για το φιλεντέμ λοιπόν ο Στέλιος Φουσταλιέρης είχε δηλώσει ότι το είχε μάθει ο ίδιος από το πλήρωμα ενός τουρκικού φορτηγού πλοίου που είχε δέσει στο λιμάνι του Ρεθύμνου. Το τραγούδι αναφερόταν στον αιμοσταγή Τούρκο πολέμαρχο Εντέμ, τον οποίο προσφωνούσε "φίλε Εντέμ" (= "φιλεντέμ") και τον καλούσε να μετριάσει τις σφαγές του κατά των χριστιανών. Ο Φουσταλιέρης διασκεύασε στιχουργικά το τραγούδι, το οποίο θεωρούσε πολύ σοβαρό, ενώ αργότερα το ηχογράφησε ο Θαν. Σκορδαλός και κατόπιν, με τους γνωστούς πλέον στίχους, ο Νίκος Ξυλούρης.
 Από μουσικής απόψεως πρόκειται για μελωδίες άλλες πρωτότυπες και άλλες βασισμένες σε επεξεργασμένα μικρασιατικά πρότυπα, οι οποίες, όλες (το ίδιο το είδος ως όλον), ανήκουν στην οικογένεια της Βυζαντινής Μουσικής, όπως και η κρητική και γενικότερα η ελληνική παραδοσιακή μουσική στο σύνολό της.
Στην επόμενη γενιά Κρητικών μουσικών (την "κλασική γενιά") δημιουργήθηκαν επίσης τραγούδια στα πρότυπα των παλαιότερων ταμπαχανιώτικων, με πιο γνωστό το τραγούδι του Ευάγγ. Μαρκογιαννάκη (Μαρκοβαγγέλη) Πές μου και γιάειντα τη χτυπάς, με τραγουδιστή το Νίκο Μανιά (δ. "Κρητική Λεβεντιά"). Aλλα τραγούδια, το κρητικό ακρογιάλι και το καλύτερα στη μαύρη γη του Θαν. Σκορδαλού, διάφορα καλαματιανά και πολλά άλλα, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στην κρητική δισκογραφία μέχρι και σήμερα.

 

Ενδεικτική δισκογραφία

 

Πρωτομάστορες της Κρητικής μουσικής ιστορίας
Τζιμάκης
ΑκρίτεςMουσικό κουτί Θ.Σκορδαλού

[1] Σημειωτέον ότι ο μουσουλμανικός πληθυσμός της τουρκοκρατούμενης Κρήτης, εκτός από στρατιωτικούς και διοικητικούς υπαλλήλους και από κάποια δερβισικά τάγματα, αποτελούνταν στη συντριπτική του πλειοψηφία από εξισλαμισμένους Κρητικούς (συχνά εξισλαμισμένους φαινομενικά –τουλάχιστον στην πρώτη γενιά– αν και αργότερα πολλοί κατέληξαν φανατικοί και αδίστακτοι μουσουλμάνοι· άλλοι όμως παρέμειναν κρυπτοχριστιανοί και κάποιοι απ’ αυτούς εκδηλώθηκαν σε καιρούς επαναστάσεων, όπως ο Μιχάλης Κουρμούλης και οι Τέσσερις Μάρτυρες του Ρεθύμνου). Όλοι αυτοί, αν και ασπάστηκαν την ισλαμική θρησκεία, λόγω των φρικτών συνθηκών ζωής των ραγιάδων, όμως δεν άλλαξαν ιδιαίτερα τη γλώσσα τους ούτε τη στάση τους απέναντι στη ζωή, γι’ αυτό και οι "γνήσιοι Τούρκοι" τους αποκαλούσαν περιφρονητικά "μπουρμάδες" (=γυρισμένους, δηλ. εξωμότες). Αυτό εξάλλου έγινε φανερό όταν το κύμα των Τουρκοκρητικών έφθασε στη Μικρά Ασία, με την Ανταλλαγή των Πληθυσμών, φέροντας τα κρητικά επώνυμα (που υποχρεώθηκαν να τα αλλάξουν) και την άπταιστη κρητική διάλεκτο, τις μαντινάδες κ.τ.λ. βλ. Ι. Κονδυλάκη, Οι Τουρκοκρητικοί, Π. Πρεβελάκη, Το Χρονικό μιας Πολιτείας, Ν. Αγγελή, Τα Ενεψίζικα, Χορωδία και Ορχήστρα Παραδ. Μουσικής Δήμου Ρεθύμνης "Παύλος Βλαστός", CD "Αστραπή Περίφημος-Αρκαδίου Έπος", Κρητ. Μουσ. Εργ. 1999 κ.λπ.
Aλλοι Χανιώτες Τουρκοκρητικοί με σημαντική συμβολή στην κρητική μουσική παράδοση ήταν ο Μουσταφά Καραγκιουλές (1845-1930;, συνθέτης του περίφημου συρτού καραγκιουλέ) και ο οργανοποιός Αμπντούλ Καλημεράκης



http://www.pyxida.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1029&catid=37:2009-12-15-17-12-51&Itemid=201

Ο ρόλος του Δημοτικού τραγουδιού ως μορφωτικού αγαθού κατά την παραδοσιακή μάθηση του Ελληνικού χορού

του αείμνηστου εδώ και λίγες ημέρες Γιάννη Ζήκου Δρ. Χορολογίας του Νεοελληνικού Χορού

Α. μωρὲ ἀπὸ τ᾿ ἄλφα θὲ ν᾿ ἀρχίσω
ἀπὸ τ᾿ ἄλφα θὲ ν᾿ ἀρχίσω, κόρη μου νὰ τραγουδήσω
Β. μωρὲ βῆτα βέβαιά σου λέω
βήτα βέβαια σοῦ λέω, πὼς γιὰ σὲ πονῶ καὶ κλαίω
Γ. μωρὲ γάμμα στεῖλε μου ἕνα γράμμα...
(χορευτικὸ δημοτικὸ τραγοῦδι)

Εἰσαγωγή

Τὸ δημοτικὸ τραγούδι ὡς κύριο στοιχεῖο τῶν ἐθιμικῶν καὶ χορευτικῶν πράξεων παρουσιάζει πλούσιο ποιητικὸ καὶ γλωσσικὸ περιεχόμενο. Οἱ πληροφορίες ποὺ παρέχει εἶναι οὐσιαστικῆς σημασίας ὡς ἔργα τῆς πνευματικῆς δημιουργίας τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, τοῦ ἑλληνικοῦ λαϊκοῦ πολιτισμοῦ.
Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ τραγοῦδι παρέχει δυνατότητα γνώσης καὶ κατανόησης θεμάτων ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν ἄνθρωπο ὡς ἱστορικὴ καὶ συγκεκριμένη προσωπικότητα.
Σκοπός μας εἶναι ἡ ἐπισήμανση τῆς σημασίας τοῦ λόγου ποὺ περικλείει τὸ τραγούδι στὴν παροχὴ γνώσεων μὲ ἀποτέλεσμα τὴν καλλιέργεια καὶ μόρφωση τῶν ἀνθρώπων.
Ἐξεταζόμενο ὡς περιεχόμενο τὸ τραγοῦδι: ἅ) Παρουσιάζει θέματα ποὺ ἀφοροῦν: ἰστορία, παράδοση, θρησκεία, λαϊκὴ πίστη, ἤθη καὶ ἔθιμα, β) Ἀναφέρεται στὸν ἄνθρωπο ὡς ὕπαρξη καὶ ὡς σχέσεις. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἀναφέρεται στὴ φύση του, στὴ μοῖρα του, στὴ θέση καὶ τὴ σχέση τῶν φύλων, στὰ καθιερωμένα τῆς κοινότητας καὶ στὴ σχέση του μὲ τὸν ὑπόλοιπο ζωικὸ καὶ φυτικὸ κόσμο.
Τὸ δημοτικὸ τραγοῦδι εἶναι ἀνθρωπολογικὸ φαινόμενο μεγάλης σημασίας καὶ ἀφορὰ τὸν ἄνθρωπο ὡς φυσικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, ἱστορικὸ καὶ πολιτιστικὸ ὅν. Τὸ παιδαγωγικὸ καὶ μορφωτικὸ περιεχόμενο τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ πρέπει νὰ ἀναζητηθεῖ σὲ σχέση μὲ τὶς δυνάμεις ποὺ περικλείει καὶ τὴν προοπτικὴ ποὺ δίνει, ὅσον ἀφορᾷ τὴν καλλιέργεια, τὴ μόρφωση καὶ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου (2).
Ἡ ἀναζήτηση τέτοιων προοπτικῶν δυνάμεων τοῦ νεοελληνικοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ θὰ πρέπει νὰ ἑστιασθεῖ στὰ χαρακτηριστικὰ ἐκεῖνα ποὺ τὸ καθιστοῦν μορφωτικὸ ἀγαθὸ ἑλληνικῆς καὶ ἀνθρωπιστικῆς παιδείας.
Μιὰ τέτοια θεματοποίησή μας ὁδηγεῖ νὰ ἐπιστρέψουμε στὴν ἴδια τὴν παράδοση τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ καὶ τοῦ χοροῦ, νὰ μελετήσουμε θέματα ποὺ ἀφοροῦν τὴ διαδικασία μάθησης, τὴ δύναμη καὶ δυναμικὴ ποὺ ἔχει τὸ τραγοῦδι καὶ ὁ χορὸς στὴν παραδοσιακὴ κοινωνία, προκειμένου νὰ φανοῦν τὰ στοιχεῖα ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θὰ τὸ καταστήσουν ἕνα παιδαγωγικὸ καὶ μορφωτικὸ ἀγαθό. Εἶναι ἀνάγκη, ἑπομένως, νὰ κάνουμε δυὸ κινήσεις. Ἡ πρώτη ἀφορᾷ τὴν παράδοση τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ καὶ τί ρόλο παίζει κατὰ τὴ διαδικασία μάθησης τοῦ χοροῦ καὶ ἡ ἄλλη τὴ μοντέρνα παιδαγωγική.
Ὁ τρόπος αὐτὸς προσέγγισης τοῦ θέματος: 1ον μεθοδολογικὰ εἶναι σωστὸς καὶ 2ον θὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴν ἀνακάλυψη μορφωτικῶν δυνάμεων ποὺ περικλείει τὸ δημοτικὸ τραγοῦδι καὶ ὁ χορὸς καὶ πῶς αὐτὲς μποροῦν νὰ παίξουν ρόλο παιδαγωγικό, ψυχαγωγικό, πολιτιστικὸ σήμερα στὴ γενιὰ τοῦ 2000, στὴ γενιὰ τῆς νέας ἐποχῆς, ὁπότε τὰ δεδομένα τοῦ τρόπου ζωῆς καὶ ἀντίληψης τοῦ κόσμου ἔχουν ἀλλάξει.

Ι. Τὸ δημοτικὸ τραγοῦδι καὶ ἡ παραδοσιακὴ διαδικασία μάθησης τοῦ χοροῦ ὡς μέσον ἀποκάλυψης μορφωτικῶν δυνάμεων

Ἡ οἰκογένεια στὴν παραδοσιακὴ κοινωνία εἶναι θεμελιῶδες κύτταρο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς καὶ ἀποτελεῖ τὸν πρῶτο καὶ ἀποφασιστικότερο παράγοντα ἐπίδρασης, ὅσον ἀφορᾷ τὴν ἀγωγὴ καὶ μόρφωση. Τὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον συμπληρούμενο καὶ συνεπικουρούμενο ἀπὸ τὸ συγγενικό, τὸ φιλικὸ καὶ τὸ περιβάλλον τῆς κοινότητας, ὁρίζει τὸ ἀνθρώπινο καὶ κοινωνικὸ πλαίσιο ὅπου τὸ παιδί, ὁ νέος ἄνθρωπος γνωρίζει τὸν κόσμο, καλλιεργεῖται καὶ πλάθεται σύμφωνα μὲ τὴ συσσωρευμένη γνώση καὶ ἐμπειρία ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐθιμικοὺς κανόνες τῆς κοινότητας.
Τὸ περιβάλλον αὐτὸ εἶναι κρίσιμης σημασίας, διότι ἔχει τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ οἰκείου, τοῦ φιλικοῦ, τῆς ἐνίσχυσης, τῆς παρότρυνσης, τῆς καθοδήγησης, τῆς ἐποπτείας, χαρακτηριστικὰ τὰ ὁποῖα ἡ σύγχρονη παιδαγωγικὴ θεωρεῖ ἀπαραίτητα γιὰ κάθε παιδαγωγικὴ πράξη.
Σ᾿ αὐτὸ τὸ περιβάλλον, μ᾿ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ τὸ παιδὶ βρίσκεται σὲ διαρκῇ παιδαγωγική, παιδευτικὴ διαδικασία σὲ σχέση μὲ τὸ τραγοῦδι καὶ τὸ χορό. Εὑρισκόμενο σ᾿ αὐτὴν τὴ διαδικασία ἱδρύει σχέσεις μὲ τὸ ἴδιο τὸ τραγοῦδι καὶ τὸ χορό.
Μαθαίνοντας τραγοῦδι καὶ χορὸ δέχεται μηνύματα, ἔννοιες καὶ νοήματα, τὰ ὁποῖα ἐπεξεργάζεται, οἰκειοποιεῖται καὶ κατασκευάζει τὸν δικό του ἐννοιολογικὸ κόσμο.
Τὸ νανούρισμα στὴν κούνια καὶ στὴν ἀγκαλιά, τὸ ταχτάρισμα στὰ χέρια καὶ στὰ γόνατα μὲ χαρούμενα αὐτοσχέδια τραγούδια ἀλλὰ καὶ τὰ χορευτικὰ τραγούδια στὴν παιδικὴ καὶ ἐφηβικὴ ἡλικία ἀποτελοῦν τὸν τρόπο, τὴ διαδικασία καὶ τὰ μέσα μὲ σκοπὸ τὴν παίδευση τῶν παιδιῶν στὸ τραγοῦδι καὶ στὸ χορὸ καὶ μέσῳ αὐτοῦ στὴ γνώση καὶ καλλιέργεια τῆς γλώσσας, τῆς ἱστορίας, τῆς θρησκείας, τῶν ἠθῶν καὶ ἐθίμων τῆς κοινότητας.
Μὲ τὰ νανουρίσματα ὁ κύριος σκοπὸς τῶν τραγουδιῶν εἶναι ἡ δημιουργία τῆς ἠρεμίας, καὶ ἔμμεσα ἡ ἀποτύπωση φωνητικῶν ἤχων καὶ συλλαβῶν. Ἡ μελῳδία εἶναι ἀργή, ἁπαλή, γεμάτη τρυφερότητα, γλυκύτητα καὶ καλοσύνη. Τὸ περιεχόμενο ἀναφέρεται σὲ θέματα τῆς φύσης, ὅπως π.χ.
«ὕπνε μου πᾶρε τὸ παῖδι καὶ πάλι φέρε μου το
πᾶρε καὶ γύρισέ μου τὸ σ᾿ ὅλα τὰ περιβόλια
ὅπου μυρίζουν οἱ ἀνθοί, μοσχοβολοῦν οἱ κρίνοι»
Ἐπίσης ἀναφέρεται σὲ παινέματα γιὰ τὸ ἴδιο τὸ παιδί, γιὰ τὴν ὀμορφιά του, τὶς χάρές του, τὴν κορμοστασιὰ τοῦ κ.λπ. Ἡ ρυθμικὴ κίνηση ποὺ δέχεται τὸ βρέφος καὶ ἡ εὐχαρίστηση ποὺ τοῦ προκαλεῖ ἀποτελοῦν σημαντικὸ παράγοντα. Μὲ τὰ ταχταρίσματα ὁ κύριος σκοπὸς εἶναι ἡ προτροπὴ γιὰ ἔντονη καὶ ρυθμικὴ κίνηση. Ἐδῶ ὑπάρχει ποικιλία ρυθμῶν καὶ μέτρων δανεισμένων ἀπὸ τὴν τοπικὴ χορευτικὴ παράδοση. Τὸ τοπικὸ περιεχόμενο ἀναφέρεται κι ἐδῶ σὲ θέματα τῆς φύσης, τοῦ ἀνθρώπου, τῆς ἱστορίας, τῆς παράδοσης τοῦ χοροῦ κ.λπ.
«Νταχτιρντὶ κι νταχτιρντὸ τὸ παιδί μας θέλ᾿ χουρὸ
τὰ βιολιὰ δὲν εἶν᾿ δῶ
κι ὅποιος πάει καὶ τὰ φέρει πέντε τάλλαρα στὸ χέρι
κι ἄλλα τόσα στὸ καρτέρι»
Δηλαδὴ τὸ παιδὶ δέχεται τὰ ἀκούσματα ὄχι σὲ ἀκινησία ἀλλὰ διὰ τῆς ρυθμικῆς κινήσεως τοῦ σώματος. Ἡ καλλιέργεια στὸ τραγοῦδι καὶ στὸ χορὸ συνεχίζεται κι ἔξω ἀπὸ τὴν ἀγκαλιὰ τῆς μάνας καὶ τὰ γόνατα τοῦ παπποῦ.
Συνεχίζεται στὴ νηπιακή, παιδικὴ καὶ ἐφηβικὴ ἡλικία καὶ μέχρι τὴν ἐνηλικίωση μὲ παιδικὰ τραγούδια καὶ τραγούδια τῆς τοπικῆς παράδοσης.
Πολλὰ παιδικὰ τραγούδια, τὰ λεγόμενα ἀλφαβητάρια, ἔχουν ὡς περιεχόμενο τὴν ἴδια τὴ γλῶσσα, ὅπως ἀναφέρεται στὴν ἀρχὴ τῆς ἐργασίας. Τέτοια ποιητικὰ παιγνιώδη τραγούδια εἶναι συνηθέστατα ἀπ᾿ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους καὶ σῴζονται μὲ διάφορες παραλλαγὲς μέχρι σήμερα. Σ᾿ αὐτὰ συγκαταλέγονται καὶ ἄλλα μὲ ἐρωτικὸ περιεχόμενο.
Ἀντίστοιχά με τὰ ἀλφαβητάρια εἶναι καὶ πολλὰ αὐτοσχέδια δίστιχά με στόχο τὴν ἐκμάθηση καὶ ἀπομνημόνευση τῆς ἀριθμητικῆς (3). Γιὰ παράδειγμα:
- Ἂς τὸ εἰποῦμε ἕνα
Ἕνας εἶναι ὁ Θεός.
- Ἂς τὸ εἰποῦμε δυὸ
Δεύτερον ἡ Παναγιά.
- Ἂς τὸ εἰποῦμε τρία
Τρία εἶν᾿ ἡ ἁγία Τριάς.
- Ἂς τὸ εἰποῦμε τέσσερα
Τέσσερ᾿ εἶν᾿ οἱ Εὐαγγελισταί.
Κατ᾿ ἀρχὴν εἶναι σημαντικὸ ὅτι ἡ ἄλφα-βήτα καὶ ἡ ἀρίθμηση προσφέρονται στὸ παιδὶ μὲ ποιητικὸ τρόπο καὶ μὲ ροὴ ρυθμική. Εἶναι ἐπίσης σημαντικὸ ὅτι τὰ τραγουδοῦν καὶ τὰ χορεύουν οἱ ἐνήλικες σὲ διάφορες ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς τους. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὰ παιδιὰ ἀβίαστα καὶ σὲ εὐχάριστο περιβάλλον ἀποτυπώνουν ἀκούσματα καὶ εἰκόνες ἀπὸ τὴν τρυφερὴ ἡλικία καί, ὅπως ἔχει δείξει ἡ ἔρευνα τοῦ νεοελληνικοῦ χοροῦ, τὰ κάνουν θέμα δικό τους, τὰ ἐντάσσουν στὴ δική τους ζωὴ καὶ στὴ ζωὴ τοῦ παιχνιδιοῦ τους. Ἔτσι, στὴν προσπάθειά τους νὰ ἀποδώσουν τραγούδια καὶ χορευτικὲς κινήσεις, μαθαίνουν τὴ βάση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ τῆς ἀριθμητικῆς. Ἄρα τραγοῦδι καὶ χορός, μὲ τρόπο παραδειγματικό, ἀποτελοῦν σημαντικὸ τόπο παιδείας.
Σὲ σχέση μὲ τὴν ἱστορικὴ φυσιογνωμία τοῦ τόπου.
Σὲ σχέση μὲ τὴν κοινωνικὴ ζωή, ὅπως εἶναι ὁ γάμος, ἡ ἐργασία, ἡ ξενιτιά.
Σὲ σχέση μὲ τὸ ζωικὸ καὶ φυτικὸ κόσμο.
Σὲ σχέση μὲ τὴ θέση καὶ διάκριση τῶν φύλων.
Σὲ σχέση μὲ τὸ διάλογο, κυρίως ἐρωτικό, τῶν φύλων.
Σὲ σχέση μὲ τὰ νιάτα καὶ τὰ γηρατιά.
Τὸ ποιητικὸ περιεχόμενο τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν γενικότερα προβάλλει ὡς γλωσσοποιημένη καὶ μελοποιημένη ἔκφραση, μέσα ἀπὸ τὴν ὁποία ἐκπορεύεται γνώση, ποὺ ἀφορᾷ θέματα: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
7. Σὲ σχέση μὲ τὶς κοινωνικές, οἰκογενειακές, συγγενικές, φιλικὲς καὶ ἐρωτικὲς σχέσεις.

II. Τὸ σημασιολογικὸ περιεχόμενο τῆς παραδοσιακῆς διδακτικῆς τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ

Μὲ τὴν παραπάνω θεματοποίηση ὁδηγούμαστε στὸ συμπέρασμα ὅτι κατὰ τὴ διαδικασία παραδοσιακῆς μάθησης τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ ἐπιτυγχάνεται:

1. Πνευματικὴ καλλιέργεια

Τὸ τραγοῦδι καὶ ὁ χορὸς εἶναι διαδικασία γενετική. Φτιάχνεται μέσα στὸν ἄνθρωπο ὁ νέος πνευματικὸς ἄνθρωπος. Ἔτσι προβάλλεται ὡς διαδικασία γένεσης καὶ ἀνάπτυξης τοῦ πνεύματος. Τὸ παιδὶ ὡς ὑποκείμενο τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ συσσωρεύει πληροφορίες γιὰ τὴ φύση, τὴ ζωή, τὸν κόσμο, γιὰ τὴν ἴδια του τὴν ὑπόσταση, τὶς ἐπεξεργάζεται καὶ τὶς ἀποκρυπτογραφεῖ. Πολιορκεῖ τὸ φαινόμενο τοῦ τραγουδιοῦ καὶ τοῦ χοροῦ μὲ τὶς αἰσθήσεις καὶ τὸ νοῦ. Ἐκλέγει, ἐπιλέγει, ἀπορρίπτει μὲ κριτικὴ σκέψη καὶ τελικὰ ἐκφράζει τὸ εὕρημά του. Ἔτσι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν μορφώνει καὶ ἀναμορφώνει, συστηματοποιεῖ καὶ ταξινομεῖ τὴν καινούρια γνώση ποὺ ἀποκομίζει. Ἡ διαδικασία αὐτὴ τῆς διαρκοῦς ἀνανέωσης τῆς γνώσης μέσῳ τοῦ τραγουδιοῦ καὶ τοῦ χοροῦ προβάλλει ὡς πνευματικὴ διεργασία, ὡς πνευματικὴ ζωή. Δηλαδὴ δημοτικὸ τραγοῦδι καὶ χορὸς ὡς συζυγία ἀποτελοῦν ἀγαθά με μορφωτικὴ καὶ ἀνανεωτικὴ δύναμη.

2. Αἰσθητικὴ καλλιέργεια

Μὲ τὸ τραγοῦδι καὶ τὸ χορὸ ὁ ἄνθρωπος ἀναπτύσσει καὶ καλλιεργεῖ τὸ σωματικό του κόσμο, σὲ σχέση μὲ τὴν αἰσθητικὴ ἀντίληψη περὶ ὡραίου σώματος, σύμφωνα μὲ τὴν αἰσθητικὴ ἀντίληψη τῆς κοινότητας καὶ κατ᾿ ἐπέκταση σύμφωνα μὲ τὴν ἑλληνικὴ αἰσθητικὴ ἀντίληψη περὶ ὡραίου σώματος καὶ ὡραίας κίνησης. Ἀναπτύσσει, ἐπίσης, καὶ καλλιεργεῖ τὸν ψυχικό του κόσμο σὲ σχέση μὲ τὴν ἀντίληψη περὶ ὡραίας ψυχῆς. Στὸ δημοτικὸ τραγοῦδι καὶ χορὸ ὑπάρχει ἐσωτερικὴ δύναμη καὶ ἀλήθεια κι αὐτὸ τὸ ὀνομάζουμε ὀμορφιὰ τοῦ χορευτικοῦ φαινομένου.
Ἡ ὡραία κίνηση μὲ τὰ στοιχεῖα τῆς εὐρυθμίας, τῆς ἀρχοντιᾶς, τοῦ μέτρου, τῆς εὖ-ἁρμοστίας, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀλήθειας, τοῦ φανεροῦ, τοῦ δίκαιου, τῆς ἀρχῆς - μέσου - τέλους στὸ τραγοῦδι καὶ στὸ χορὸ εἶναι στοιχεῖα ποὺ ἀφοροῦν τὴν παίδευση τοῦ νέου ἀνθρώπου καὶ φανερώνουν τὸ ἐπίπεδό της αἰσθητικῆς του καλλιέργειας.

3. Καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου ὡς συνολικῆς ὑπόστασης

Κατὰ τὴ διαδικασία μάθησης τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ διαλαμβάνει συνάντηση, ἀνθρώπινη συνάντηση. Στὸ διάλογο ποὺ ἀναπτύσσεται κυριαρχεῖ τὸ πρόσωπο, μὲ λόγο καὶ ἀντίλογο ὑπὸ τοὺς ὅρους τῆς ἀξιοπρέπειας καὶ εὐπρέπειας μὲ ἀποτέλεσμα τὴν καλλιέργεια τῆς προσωπικότητας. Ὅταν μέσα στὸ δημοτικὸ τραγοῦδι καὶ διαμέσου τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ διαλαμβάνει ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία καὶ συνάντηση, τότε τὸ δημοτικὸ τραγοῦδι ἔχει ἰδιαίτερη σημασία γιὰ τὸν νέο, τὸν ἀναπτυσσόμενο ἄνθρωπο, γιατὶ δείχνει ὅτι συμβάλλει στὴν καλλιέργειά του, στὴν ἀνθρωποποίησή του. Ἔτσι τὸ δημοτικὸ τραγούδι προβάλλει ὡς μέσον ἀνθρωποποίησης. Εἶναι ἀνθρωποποιητικό.

4. Αὐτογνωσία, κοσμογνωσία.

Τὸ τραγοῦδι ὡς γλῶσσα ἔκφρασης καὶ ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρώπων δίνει τὴ δυνατότητα ἀντίληψης καὶ ταξινόμησης τοῦ περιβάλλοντος κόσμου μ᾿ ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο. Ἡ αὐτογνωσία καὶ ἡ κοσμογνωσία μὲ μέσον τὸ δημοτικὸ τραγοῦδι ἀρχίζει μὲ τὴν ἀρχὴ τῆς ζωῆς τοῦ παιδιοῦ μέσῳ τῆς ἐποπτικῆς γνώσης τοῦ σώματός του, τοῦ ἄμεσου οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος, τῆς γλωσσοποίησης καὶ συμβολοποίησης τῆς φύσης. Γνωρίζει τὸ σῶμα τοῦ ὡς ὁλότητα καὶ ἀποκτᾷ σχέση μαζί του μέσῳ τῆς κιναίσθησης καὶ τῆς ἐκφραστικῆς του κίνησης. Γνωρίζει τὶς σκέψεις του, τοὺς συλλογισμούς του καὶ μέσα ἀπὸ τὸ τραγοῦδι ἐλευθερώνει τὴ δημιουργική του φαντασία. Ἀντιλαμβάνεται ὅτι εὑρίσκεται σ᾿ ἕνα εὐρὺ ἀνθρώπινο, οἰκογενειακὸ καὶ κοινωνικὸ ὀργανωμένο περιβάλλον καὶ σ᾿ ἕνα φυσικὸ περιβάλλον.
Ὁ κόσμος τοῦ τραγουδιοῦ καὶ τοῦ χοροῦ συνιστᾷ ἕνα φυσικὸ καὶ βασικὸ δρόμο γνωριμίας καὶ ἔνταξης στὸ περιβάλλον αὐτό. Ὁ κόσμος αὐτὸς τοῦ τραγουδιοῦ καὶ τοῦ χοροῦ κατασκευάζεται τώρα, αὐθόρμητα, αὐτενεργᾶ, ψυχαγωγικά, γενετικά, εὑρετικά, πειραματικά. Στὸ τραγοῦδι ὁ ἄνθρωπος αὐτοεκφραζόμενος αὐτοερμηνεύεται. Ἔτσι ὁ κόσμος αὐτὸς προβάλλει ὡς μέσον αὐτογνωσίας καὶ κοσμογνωσίας.
Μὲ τὴ γνωριμία μέσῳ τοῦ τραγουδιοῦ τῆς ἑλληνικῆς παράδοσης, τῆς ἑλληνικῆς ἰστορίας, τῆς ἑλληνικῆς σκέψης, τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ὁρίζεται ἕνας ἰδιαίτερος τρόπος γνωριμίας καὶ ταξινόμησης τοῦ κόσμου, ποὺ σημαίνει ὅτι ὁρίζεται ὁ ἑλληνικὸς τρόπος αὐτογνωριμίας καὶ κοσμογνωσίας.

5. Ἑλληνικὴ πολιτιστικὴ συνείδηση.

Μέσα στὸ δημοτικὸ τραγοῦδι ἐμφανίζεται ποικιλία, ὅσον ἀφορᾷ τὸ ποιητικὸ περιεχόμενο, τὴ μελῳδία, τὸν τρόπο ἐκτέλεσης μὲ τοπικὸ χαρακτῆρα καὶ ἰδιαιτερότητες ἀλλὰ καὶ μὲ βασικὰ κοινὰ πολιτιστικὰ χαρακτηριστικά. Ἀπεικονίζονται στοιχεῖα προφορικῆς παράδοσης, ἱστορίας, θρησκείας, ποὺ ἀφοροῦν τὴν ἀντίληψη, τὴ σκέψη, τὴ νοοτροπία, τὴν πνευματικὴ καὶ πολιτιστικὴ φυσιογνωμία τοῦ λαοῦ μας, ποὺ σημαίνει ὅτι ἀπεικονίζεται ἡ ἑλληνικὴ πολιτιστικὴ ἱστορία. Ἡ γνώση μέσῳ τοῦ τραγουδιοῦ τῶν στοιχείων τοῦ ἑλληνικοῦ παραδοσιακοῦ πολιτισμοῦ συμβάλλει στὴν κατανόηση καὶ καλλιέργεια ἐλληνικὴς πολιτιστικῆς συνείδησης.
Ἡ γνωριμία αὐτὴ εἶναι πορεία κατανόησης τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου καὶ ὁδηγεῖ στὴ σχηματοποίηση καὶ καθορισμὸ τῆς ἑλληνικῆς πολιτιστικῆς ταυτότητας.
Ἡ ἴδια ἡ διδασκαλία τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ ὡς μητρικῆς καὶ ἐθνικῆς πολιτιστικῆς μας γλώσσας, ὅταν διδάσκεται αὐτούσια μὲ καθαρὰ παραδοσιακὰ στοιχεῖα, εἶναι αὐτόχρημα διδασκαλία ὕφους καὶ ἤθους τοῦ λαοῦ μας καὶ ἔτσι ἡ διαδικασία αὐτὴ ἀποτελεῖ διδακτικὸ καὶ φρονηματίστηκα παράγοντα μαζί.
Τὰ παραπάνω συμπεράσματα φανερώνουν ὅτι τὸ μελοποιημένο δημοτικὸ τραγοῦδι παράλληλα μὲ τὸν παραδοσιακὸ χορὸ προβάλλει ὡς ἕνα ἀπὸ τὰ πολὺ σημαντικὰ μορφωτικὰ ἀγαθά.
Ἑπομένως ἀπαιτεῖται ἐπαναπροσδιορισμὸς καὶ ἐνίσχυση τῆς θέσης ποὺ θὰ πρέπει καὶ τὰ δυὸ νὰ κατέχουν στὴν ἐγκύκλιο παιδεία.
Μὲ ὅλα τὰ παραπάνω γίνεται φανερὸ ὅτι ἡ πρόταση «τραγουδῶ καὶ χορεύω σήμερα ὑπὸ τοὺς ὅρους τῆς πολιτιστικῆς ἱστορίας τοῦ τόπου μου καὶ τῆς ἑλληνικῆς παράδοσης ἄρα γίνομαι καὶ εἶμαι ὑπὸ τοὺς ὅρους τῆς ἑλληνικῆς παιδείας», εἶναι πρόταση πολιτιστικῆς πράξης σήμερα, σημαίνει συνέχεια, σημαίνει διάρκεια, σημαίνει ἀνανέωση. Ἡ διαρκὴς προοδευτικὴ ἐπιστροφὴ στὰ κέντρα τῆς χορευτικῆς παράδοσης δὲν σημαίνει συντήρηση, ὀπισθοδρόμηση, σημαίνει ἀναβάπτιση καὶ ἀνανέωση.
Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ δάσκαλος τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ, μέσῳ τῆς γνώσης ποὺ προσφέρει τὸ ἴδιο τὸ τραγοῦδι καὶ ὁ χορὸς ὡς παράδοση, τῶν παιδαγωγικῶν τοῦ γνώσεων καὶ τῆς προσωπικῆς φαντασίας, μπορεῖ νὰ γίνει ἕνας σημαντικὸς παράγοντας ἀπελευθέρωσης τῆς ἀνανεωτικῆς τάσης τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ, δηλαδὴ παράγοντας ποὺ θὰ συμβάλλει στὴ συνέχεια καὶ διάρκεια τοῦ δημοτικοῦ τραγουδιοῦ καὶ χοροῦ, ὥστε ν᾿ ἀποτελέσει ἔτσι τὸ τραγοῦδι καὶ ὁ χορὸς μορφὴ ἀντίστασης σὲ μοντέρνες μορφὲς κοινωνικῆς καταπίεσης καὶ πολιτιστικοῦ ἰμπεριαλισμοῦ.

Σημειώσεις - Παραπομπές

1. Σ. Καράς, Ἀλφάβητο τῆς ἀγάπης στὸ δίσκο Τραγούδια τῶν Ἑπτανήσων, ἔκδ. Συλλόγου πρὸς διάδοσιντης Ἐθνικῆς Μουσικῆς, Ἀθῆνα (1977), 30ΝΜ.115
Α. μωρὲ ἀπὸ τ᾿ ἄλφα θὲ ν᾿ ἀρχίσω,
ἀπὸ τ᾿ ἄλφα θὲ ν᾿ ἀρχίσω, κόρη μου νὰ σὲ φιλήσω.
Β. μωρὲ βήτα βέβαια σοῦ λέω,
βήτα βέβαια σοῦ λέω, πῶς γιὰ σὲ πονῶ καὶ κλαίω.
Γ. μωρὲ γάμα στεῖλε μου ἕνα γράμμα,
γάμα στεῖλε μου ἕνα γράμμα, γιὰ νὰ κοιμηθοῦμε ἀντάμα.
Δ. μωρὲ δέλτα δέ σου φανερώνω,
δέλτα δὲ σοῦ φανερώνω, τῆς καρδούλας μου τὸν πόνο.
Ε. μωρὲ ἒ ψηλό μου κυπαρίσσι,
ἒ ψηλό μου κυπαρίσσι, ποιὸς θὰ σὲ κορφολογήσει.
Ζ. μωρὲ ζήτα ζώνουμαι στὰ φίδια,
ζήτα ζώνουμαι στὰ φίδια, γιὰ τὸ δυό σου μαῦρα φρύδια.
Η. μωρὲ ἦτα ἢ ἐσένα θέλω,
ἦτα ἢ ἐσένα θέλω, ἢ καλόγερος θὰ γένω.
Θ. μωρὲ θῆτα ῾νθεῖς καὶ λουλουδίζεις,
θῆτα ῾νθεῖς καὶ λουλουδίζεις καὶ τὸν κόσμο δὲ γνωρίζεις.
Ι. ἰῶ μωρὲ γιώτα γίνουμαι γιοφύρι,
γιώτα γίνουμαι γιοφύρι, νὰ περνάει τὸ τζοβαΐρι.
Τὸ ἀλφάβητο τὸ συναντᾶμε μὲ παραλλαγὴ σὲ πολλὲς περιοχὲς τῆς Ἑλλάδας, γιὰ παράδειγμα στὴν Αἰτωλοακαρνανία (Ἀνάληψη):
Άλφα ἄλφα μου μεγάλη σὰν καὶ σένα δὲν εἶν᾿ ἄλλη
Βήτα βήτα μου σοῦ λέω μὴ μὲ τυραννεῖς καὶ κλαίω.
Βλ. Γ. Ζῆκος, Τὸ χορολογικὸ φαινόμενο τῆς ἐπαρχίας Βοιου Κοζάνης. Παιδαγωγικὴ σημασία καὶ μορφωτικὴ δύναμη τοῦ νεοελληνικοῦ χοροῦ, Διδακτορικὴ Διατριβή, Τ.Ε.Φ.Α.Α. Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Ἀθῆνα (1992), σὲλ 87-113.
Ἡ ἀρίθμηση ἐμφανίζεται ἐπίσης μὲ τοπικὲς παραλλαγές. Ἀναφέρουμε τὰ παρακάτω παραδείγματα:
α) Ἀπὸ τὸ νομὸ Κοζάνης:
Ἕνα πρὸς ἕνα τρελλαίνουμι γιὰ σένα
ἕνα κι ἕνα δυό, σὶ παίρνου δὲ σ᾿ ἀφήνου
Δυὸ κι ἕνα τρία, χρυσὴ βρυσοῦλα κρύα
Τρία κι ἕνα τέσσιρα, ποὺ σ᾿ εἶδα καὶ ποὺ σ᾿ ἔξευρα
Τέσσιρα κι ἕνα πέντι, βρὲ καλῶς τὸν τοῦ γιαρέντη
Πέντι κι ἕνα ἕξι, κέρνα μας ὥσπου νὰ φέξει
Ἕξι κι ἕνα ἑφτά, τῆς μοίρας μας ἦταν γραφτὰ
Ἱφτὰ κι ἕνα οὐχτῶ, τῆς μοίρας μας ἦταν γραφτὸ
Οὐχτῶ κι ἕνα ἰννέα, πῆρα μία γυναῖκα νέα
Ἰννέα κι ἕνα δέκα, πουτρωγιν ὅσου γιὰ δέκα
Δέκα κι ἕνα ἕντικα, ποὺ περπατεῖ λεβέντικα
Ἔντικα κι ἕνα δώδικα, ποὺ περπατεῖ ἀρχοντικὰ
Δώδικα κι ἕνα δεκατρία καὶ τὴ λέγανε Μαρία.
β) Ἀπὸ τὸ νομὸ Φωκίδας (Μαλανδρίνο):
Ἕνα κι ἕνα κάνουν δυὸ θὰ τὴν κλέψω τὴ Μαριώ
Δυὸ κι ἕνα τρία, σ᾿ ἀγάπησα σὲ πῆρα
Τρία κι ἕνα τέσσιρα, τὰ μαλλιά σου φλέσουρα
Τέσσιρα κι ἕνα πέντι, γειά σου ἀσίκη μου λεβέντη
Πέντι κι ἕνα ἕξ, θὰ καθίσου ὥσπου νὰ φὲξ᾿
Ἓξ κι ἕνα ἑφτά, τὰ βάσανά μου εἶναι πολλὰ
Ἑφτὰ κι ἕνα οὐχτώ, ποιὸς σούειπι πὼς δὲ σ᾿ ἀγαπῶ
Οὐχτὺ κι ἕνα ἐννιά, πῆρα γυναῖκα πούνι νιὰ
Ἐννιὰ κι ἕνα δέκα, πῆρα ὄμορφη γυναῖκα
Δέκα κι ἕνα ἔντικα, ποὺ περπατεῖ λεβέντικα.
Ἔτσι οἱ Ἕλληνες «ἐβαρύνθησαν» ἀπὸ τὴν Παράδοση καὶ τοὺς ἐκούρασε ἡ μακραίωνη προγονικὴ αἴγλη καὶ κληρονομιὰ ὅπως ἀκριβῶς κουράζει τοὺς νέους γενικὰ ἡ πατρικὴ κηδεμονία ἀπ᾿ ὅπου ἐπιθυμοῦν χειραφέτηση. Ζητοῦν ἀνανέωση μακριὰ ἀπὸ τὴν Παράδοση συγχέοντας τὴν Πρόοδο μὲ τὴν Ἐκθεμελίωση.
Ἄλλο αἴτιο εἶναι ὁ ὄγκος τῆς Παράδοσης κάτω ἀπὸ τὸ βάρος τοῦ ὁποίου σκάφτουν οἱ Ἕλληνες γιατὶ δὲν μποροῦν νὰ τὸ σηκώσουν ἄνετα. Δὲν εἶναι ὅπως ἡ Παράδοση ἄλλων λαῶν. Ἡ Ἑλληνικὴ Παράδοση εἶναι μεγαλειώδης καὶ γιὰ τοὺς περισσοτέρους ἀφόρητη καὶ ἀβάσταχτη. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς ἀντιμετωπίζουν τὴν προγονικὴ δόξα ὅπως ὁ εὐεργετηθεῖς ἀντιμετωπίζει συνήθως τὸν εὐεργέτη: τὸν βλέπει διαρκῶς μπροστὰ τοῦ νὰ τοῦ ὑπενθυμίζει τὴν ἀδυναμία τοῦ ἀπ᾿ ὅπου καὶ τὸν ἀνέσυρε. Κανεὶς δὲ θέλει νὰ τοῦ ὑπενθυμίζουν τὶς μικρὲς καὶ ταπεινὲς στιγμὲς τῆς ζωῆς του. Ἔτσι ἐξηγεῖται ἡ ἀγνωμοσύνη στὸν κόσμο αὐτόν- ποὺ εἶναι φαινόμενο συχνότερο ἀπὸ τὴν ἀρετὴ τῆς εὐγνωμοσύνης. Ἐπομένως ὅταν λέμε «οἱ ἀρχαῖοι ἡμῶν πρόγονοι», δὲν εἶναι ἁπλῶς λογοπαίγνιο ἀλλὰ ἀποτελεῖ τρόπο γνήσιας ἔκφρασης μίας᾿ ὑποσυνείδητης τάσης. Τὸ λέμε - γιατὶ μυστικὰ τοὺς φθονοῦμε ἐπειδὴ μᾶς ὑπενθυμίζουν τὴ μικρότητά μας καὶ μᾶς καλοῦν σὲ ἐγρήγορση καὶ δραστηριότητα. Ἄλλα αἴτια ποὺ ἐπιδροῦν εἶναι ὁ συρμὸς ποὺ ἀκολουθοῦν τὰ πλήθη χωρὶς ἀντίσταση, ὁ νεοκλασικισμὸς ποὺ ἐξύψωσε τὴν παράδοση στὴν κλασσικὴ φάση της σὲ βάρος τῶν ἄλλων, ὁ ρομαντισμὸς ποὺ ἔστρεψε τὴν προσοχὴ τοῦ πρὸς τὴ μεσαιωνικὴ παράδοση, ὁ λαϊκισμὸς ποὺ προκάλεσε τὴν ἀφομίωση στὴν πρόσφατη νεοελληνικὴ παράδοση καὶ τὰ διάφορα κηρύγματα πολιτικῶν ἰδεολογιῶν ποὺ διέγραψαν τελείως ἢ σχεδὸν τελείως τὴν Παράδοση. Οὔτε τέλος ἡ τεχνολογία εἶναι ἐκείνη ποὺ ζημιώνει τὸν ἄνθρωπο ἀλλὰ ἡ ἀλόγιστη ἐπικράτησή της σὲ βάρος τοῦ πνεύματος. Καὶ δὲν εἶναι ἡ τεχνολογία ποὺ ἀναπαύει τὴν ἀνθρωπότητα ἀλλὰ τὸ πνεῦμα.
Ἡ ἀληθινὴ λοιπὸν στροφὴ πρὸς τὴν πραγματικὴ Παράδοση ποὺ εἶναι καὶ τὸ Μήνυμα τῶν παραδοσιακῶν ἑλληνικῶν τοπικῶν χορῶν, μουσικῶν ὀργάνων καὶ δημοτικῶν μας τραγουδιῶν θὰ δώσει τὴν αὐτοσυνειδησία καὶ ἑπομένως τὴ δύναμη σωστῆς ἐπιβίωσης τοῦ ἔθνους μας. Καὶ Παράδοση στὴν προκειμένη περίπτωση εἶναι γενικὰ ἕνα σύνολο ἀγαθῶν τὰ ὁποῖα μιὰ ὁμάδα προγόνων παραδίδει στοὺς ἀπογόνους της, ἐνῷ ἐθνικὴ Παράδοση,εἶναι ἡ πνευματικὴ καὶ ἱστορικὴ ζωὴ τοῦ ἔθνους μεταβιβαζόμενη ἀπὸ τὶς παλαιότερες γενιὲς καὶ παραλαμβανόμενη ἀπὸ τὶς νεότερες. Ἡ ἱστορία ὅπως καὶ ὁ χῶρος εἶναι τρισδιάστατη. Παρελθόν, παρὸν καὶ μέλλον. Ἂν περιφρονήσουμε τὸ παρελθόν, θὰ ἀγνοήσουμε καὶ θὰ γκρεμίσουμε τὸ μέλλον. Ἡ ἐθνική μας παράδοση εἶναι δῶρο τοῦ παρελθόντος πρὸς τὸ παρὸν καὶ εἶναι τόσο ἀπαραίτητη γιὰ τὴν συγκρότηση τοῦ παρόντος ὅσον ἀπαραίτητο εἶναι τὸ χθὲς γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ σήμερα.
Ἑπομένως, ἂν γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους εἶναι ἀνάγκη νὰ στρέφουν τὴν προσοχή τους στὴ δική τους Παράδοση, γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες εἶναι χρέος. Δὲν πιστεύω ὅτι ἐμεῖς μποροῦμε νὰ συναγωνιστοῦμε τὶς πλούσιες καὶ μεγάλες χῶρες τοῦ κόσμου στὴν τεχνολογικὴ τοὺς ἀνάπτυξη. Πιστεύω ὅμως ὅτι μποροῦμε νὰ τὶς ξεπεράσουμε στὴν καλλιέργεια τοῦ πνεύματος. Καὶ ἔχουμε χρέος νὰ ἀγωνισθοῦμε, μιὰ ποὺ βρισκόμαστε στὸ κατώφλι τοῦ 2000 μ.Χ., γιατὶ μόνο ἔτσι θὰ εἴμαστε πιστοὶ στὴν ἐθνική μας παράδοση. Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι τὸ μήνυμα καὶ ἡ ἔκφραση τῶν ἑλληνικῶν παραδοσιακῶν τοπικῶν χορῶν, τῶν μουσικῶν λαϊκῶν ὀργάνων καὶ τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν ἡ μακραίωνη ὕπαρξη καὶ καλλιέργεια τῶν ὁποίων μας ὁδηγοῦν στὴν ἐθνική μας αὐτογνωσία καὶ στὴν ἐθνική μας Παράδοση. Ὑπηρετοῦντες τὸ ἑλληνικὸ Πνεῦμα συμβάλλουμε στὴ διατήρηση καὶ συνέχιση τοῦ ἀνεπανάληπτου ἐλληνοχριστιανικοῦ πολιτισμοῦ καὶ παρέχομε στὸ ἔθνος μας τὰ μέσα γιὰ αὐτοσυνειδησία καὶ ἀνάδειξη στὸν στίβο τοῦ διεθνοῦς ἀνταγωνισμοῦ.



http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tradition/folk_songs_as_cultural_goods.htm

---

Η Ειρήνη Κονιτοπουλου τραγουδάει τον Αγιό Γιώργη

Ah giwrghs kai to fidi _Konitopoulou - Legakh - H Eirhnh Konitopoulou Legakh tragoudaei ton Agio Giwrgh kai to fidi. Etos 1967. Santouri Alekos Gkarabelhs .

Ah giwrghs kai to fidi _ b meros - http://www.esnips.com/doc/a2de72e7-79b6-464c-8fdb-b291c4e8b569/18-O-Ah-giwrghs-kai-to-fidi-b-meros

το παρουσιάζω όπως υπάρχει στη συλλογή "Νησιώτικο γλέντι  - Αφιέρωμα στην Ειρήνη Κονιτοπούλου - Λεγάκη "

Μ. Παρασκευή στις Κυκλάδες

02 Απριλίου 2010, 09:13

Μεγάλη Παρασκευή:  μία ημέρα απόλυτης νηστείας, η Εκκλησία μας θυμίζει και βιώνει την πορεία του Ιησού προς τον Σταυρό και τον θάνατο, την ταφή του και, εν τέλει, την πλήρη επικράτηση του κακού επί του καλού, μέχρι το δεύτερο να θριαμβεύσει ξανά με την Ανάσταση.
Τα 12 Ευαγγέλια που διαβάζονται την Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ και τα 5 την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί μας παρουσιάζουν τα δραματικά γεγονότα από όλους τους Ευαγγελιστές.
Με τον τρόπο αυτό ζούμε την προδοσία και τη σύλληψη, την ανάκριση και τους εξευτελισμούς, την θανατική καταδίκη από τους Αρχιερείς και τον Πιλάτο, την άρνηση και τη μετάνοια του Πέτρου, την πορεία προς το Γολγοθά, τη Σταύρωση, το Θάνατο, την Αποκαθήλωση, την ταφή και τη σφράγιση του μνημείου.
Σύμφωνα με τις ευαγγελικές περικοπές, ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 9 το πρωί. Το μαρτύριό του κράτησε 6 ώρες, ώσπου, στις 3 το μεσημέρι, παρέδωσε το πνεύμα λέγοντας «τετέλεσθαι».
Κατά την δύση του ηλίου, ο Ιωσήφ από Αριμαθείας και ο Νικόδημος -και οι δύο κρυφοί μαθητές του Ιησού- αποκαθηλώνουν το Σώμα, το αρωματίζουν, το τυλίγουν σε καθαρό σεντόνι, το θάβουν σε καινούργιο τάφο και τον σφραγίζουν με μεγάλο λίθο.
Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί διαβάζονται οι Ώρες στη θέση της Θείας Λειτουργίας, το μεσημέρι γίνεται η Αποκαθήλωση και το βράδυ βγαίνει στο κέντρο των ναών ο επιτάφιος και διαβάζονται τα Εγκώμια, ενώ ακολουθεί η περιφορά.
«Η ζωή εν τάφω κατετέθης, Χριστέ, και Αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο, συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην», ακούμε στους ψαλμούς.
Ωστόσο, ο θάνατος του Χριστού γίνεται σωτήριος για εμάς, πηγή λύτρωσης που θα έλθει με την Ανάστασή Του.
«Ιδείν την του Υιού σου Ανάστασιν, Παρθένε, αξίωσον σους δούλους», καταλήγουν τα εγκώμια με το «Αι γενεαί πάσαι».
Τα ήθη και τα έθιμα του Πάσχα στις Κυκλάδες
Η περίοδος του Πάσχα έχει ξεχωριστή γοητεία στις Κυκλάδες. Ήθη και έθιμα που παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο αναβιώνουν τη Μεγάλη Εβδομάδα στα νησιά και κορυφώνονται την Κυριακή του Πάσχα, δίνοντας σε αυτή τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης ένα διαφορετικό άρωμα και χρώμα.

Ίσως η πιο εντυπωσιακή περιφορά του Επιταφίου είναι αυτή που γίνεται στον Πύργο της Σαντορίνης. Ξεκινώντας από νωρίς το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, δεκάδες παιδιά τοποθετούν σε ταράτσες, μπαλκόνια, δρόμους, αλλά και στα τείχη του μεσαιωνικού κάστρου χιλιάδες «τενεκεδάκια». Πρόκειται για αυτοσχέδια λυχνάρια που καίνε παραφινέλαιο και μόλις πέσει το σκοτάδι και λίγο πριν την έναρξη της περιφοράς του Επιταφίου, ανάβουν και προσδίδουν μαγική ατμόσφαιρα στο νησί.

Στα Κουφονήσια τη Μεγάλη Πέμπτη, μετά το τέλος της ακολουθίας των Παθών, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην εκκλησία και στολίζουν τον Επιτάφιο με άνθη, μια γυναίκα ψάλλει το μοιρολόι της Παναγίας και οι υπόλοιπες γυναίκες παραμένουν στην εκκλησία κοντά στον Επιτάφιο μέχρι το πρωί. Τη Μεγάλη Παρασκευή το λιμάνι φωταγωγείται από άκρη σε άκρη με δάδες και γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.

Στη Νάξο την Μεγάλη Παρασκευή οι κοπέλες καθαρίζουν τις εκκλησιές, στολίζουν τον Επιτάφιο και μετά ακολουθεί η περιφορά. Στο πασχαλινό τραπέζι ξεχωρίζει το παραδοσιακό «μπατούδο», κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.

Την Μεγάλη Παρασκευή στην Τήνο, οι ενορίες συναγωνίζονται ποιος θα στολίσει τον καλύτερο Επιτάφιο. Τον στολίζουν κορίτσια κυρίως με βιολέτες, ενώ δεν ζυγώνουν παντρεμένες γυναίκες στη διαδικασία. Μετά το τέλος της ακολουθίας παρέες πιστών γυρίζουν όλη τη νύχτα και ανάβουν τα καντήλια στα ξωκλήσια, ψάλλοντας τους ύμνους της ημέρας και προσπαθώντας να ανάψουν τα πιο πολλά καντήλια για το καλό της ημέρας. Το πρωί του Μ. Σαββάτου γίνεται η πρώτη Ανάσταση και όταν ο παπάς πει το «Ανάστα ο Θεός κρίναι την γην» σκορπίζονται μονόφυλλα σε όλη την εκκλησία, ενώ οι πιστοί προσπαθούν να πιάσουν ένα στον αέρα και να το βάλουν στο πορτοφόλι τους για να το έχουν πάντα γεμάτο.

Στην Ίο το Σάββατο του Λαζάρου οι φούρνοι φτιάχνουν σταφιδόψωμα σε σχήμα ανθρώπου τα λεγόμενα λαζαράκια. Την Μ. Παρασκευή κατά την περιφορά των δύο Επιταφίων των ενοριών του νησιού, τα εγκώμια ψέλνονται από χορωδίες γυναικών και κοριτσιών, ενώ μετά την αποκαθήλωση οι νέοι του νησιού παίζουν ένα παιχνίδι με μικρές σιδερένιες κόκκινες και πράσινες μπάλες χωρισμένοι σε δύο ομάδες.

Στην Σύρο, το Πάσχα γιορτάζεται με ιδιαίτερη αίγλη. Οι δύο θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως, με αγάπη κατάνυξη και αμοιβαίο σεβασμό τις άγιες μέρες του Πάσχα. Οι Κυκλάδες είναι η μοναδική ίσως περιοχή του κόσμου όπου οι Καθολικοί γιορτάζουν το Πάσχα τους μαζί με τους Ορθόδοξους.

Στη Μύκονο οι γυναίκες ασπρίζουν τα σπίτια και πλάθουν τα «λαζαράκια» ψωμάκια σε σχήμα ανθρώπων. Την απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα οι κάτοικοι καίνε τον «Ιούδα» στηn πλατεία του νησιού.

Στη Σέριφο το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου όλες οι οικογένειες πηγαίνουν στην εκκλησία με ένα καλαθάκι μέσα στο οποίο τοποθετούν τυρί, κουλούρια και τόσα κόκκινα αυγά όσα τα μέλη της οικογένειας. Μετά τα τέλος της λειτουργίας οι πιστοί μεταφέρουν το αναστάσιμο φως με λαμπάδες ή λιχνοφάναρα και επιστρέφουν στο σπίτι τους όπου με τη φλόγα σχηματίζουν έναν σταυρό στο ανώφλι της πόρτας. Κατόπιν τσουγκρίσουν τα κόκκινα αυγά τρώγοντας ο καθένας από ένα, τελειώνοντας έτσι τη νηστεία. Το Μεγάλο Σάββατο, μετά την Ανάσταση, φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα το οποίο καίνε συμβολικά.

Κική Μαργαρίτη

http://www.madata.gr/epikairotita/social/57696.html

Easter in the village ΠΑΣΧΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ.wmv

Στάθης Κουκουλάρης - Κυκλαδίτικος μπάλλος

ΞΗΡΟΣΤΕΡΙΑΝΟΣ ΣΥΡΤΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΠΙΠΕΡΑΚΗΣ

Ενα τέτοιο Πεντοζάλη γιατί δεν με μάθαιναν να χορεύω......

Η μουσικόχορογραφική - χορολογική διασκευή μπαλέτου ενός ακόμα συλλόγου....." παραδοσιακού"....

H ειρήνη Κονιτοπούλου βραβεύεται και πάλι ……..

Το Επόμενο Σάββατο  16 Απριλίου ο Σύλλογος Ναξιωτών Αγίων Αναργύρων   τιμάει την μοναδική Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη.  Θα μου επιτρέψετε  όμως να κρατήσω για άλλη μια φορά μία επιφύλαξη όχι για την ουσία της τιμητικής βραδυάς και όχι για τους σκοπούς του συλλόγου, αλλά για την έννοια της τιμής σ ένα πρόσωπο όπως αυτό είναι η Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη .

Νομίζω ότι ύστερα από αυτή την ανάρτηση θα θυμώσουν για άλλη μια φορά αρκετοί με μένα.  Τα τελευταία 2  - 3 χρόνια τιμάται από διάφορους Συλλόγους και φορείς και «τιμάται» από τη τηλεόραση το Αηδόνι μας.  Νοιώθω προβληματισμένος όμως  Δεν ξέρω αν πρέπει να χαρώ για το γεγονός αυτό ή να σκεφτώ ότι οι τιμητικές αυτές εκδηλώσεις γίνονται όχι για την Ειρήνη Κονιτοπούλου αλλά για την αυτοπροβολή πολλών…..Από πλευράς πολιτιστικών συλλόγων και κυρίως της Νάξου, περίμενα ο αγαπητός  φίλοςκαι δραστήριος Πρόεδρος της Ο.Ν.Α.Σ κ. Νίκος Μαϊτος να τραβήξει λίγο τα γκέμια από τα χαληνάρια……. Ο Σκοπός μου δεν είναι να υποτιμησω την τιμή στην Ειρήνη Κονιτοπούλου  ισα ισα όσοι με ξέρουν το αντίθετο θα σκεφτουν. Πρέπει το ΠΡΟΣΩΠΟ και η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ της ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ ΛΕΓΑΚΗ να προστατευθεί από όλους μας. Το ίδιο ισχύει και για την τηλεόραση…

Οι Σύλλογοι της Νάξου και οι Σύλλογοι των Κυκλάδων πρέπει να κάνουν μία ΣΥΝΟΛΙΚΗ τιμητική Εκδήλωση για την Ειρήνη… Ίσως θα πρέπει να την τιμήσουν και με διαφορετικό τρόπο… Ας πούμε για π.χ. να προμηθευτούν cd της Ειρήνης Κονιτοπούλου – Λεγάκη  και να γεμίσουν τα σπίτια των νέων παιδιών… Να πιέσουμε όλοι μας ώστε ΌΛΑ ΤΑ CD της Ειρήνης να επανατυπωθουν… Να βάλουμε την Ειρήνη να μιλήσει με παιδιά με τα « εγγόνια» της.  Θα ναι πολύ πιο σημαντική δράση από μία τιμητική βραδυα με μία πλακέττα μερικούς επιστήμονες να μιλάνε για αυτή..Χορευτικά και πάλι χορευτικα.. Ένα άλλο… ας τραγουδήσει μαζί με τα παιδιά και τα εγγόνια της ένα τραγούδι και ας πει ένα απλό « α».. θα ναι το « α» της Ειρήνης..

…. Όχι εμείς να μιλάμε  για την Ειρήνη ( ΠΑΛΙ) … Η Ειρήνη είναι ένα ΠΡΟΤΥΠΟ ΖΩΗΣ  όχι μόνο για τιμητικές πλακέτες… Είναι ένα πρότυπο ΑΝΘΡΩΠΟΥ τόσο μα τόσο σημαντικό… Ας την προστατεύσουμε και ας τη διατηρήσουμε…

Συγχωρέστε με για μερικές σκέψεις αλλά ΣΕΒΟΜΑΙ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ όσο καλύτερα και περισσότερο μπορώ!!!! 

http://tsarkastanhsia.blogspot.com/2010/12/blog-post_5505.html

Χαλεπιανός μανές

Βιογραφία
Από τον Μανώλη Κατσαμά.

Ο πατέρας μου, Βασίλης Κατσαμάς, γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1947 στους Έρφους Μυλοποτάμου, στο Ρέθυμνο της Κρήτης. Γιος του Μανώλη Κατσαμά, περίφημου λυράρη της εποχής, που με πολύ κόπο και κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες κατάφερε να μεγαλώσει με αρχές και αξίες τα εφτά παιδιά του (πέντε αγόρια και δύο κορίτσια).
..................................................
Δυστυχώς για όλους μας, ο πατέρας μου έφυγε από την ζωή στις 12 Σεπτέμβρη του 2002, εντελώς αναπάντεχα, σε ηλικία μόλις 55 ετών και πήγε μαζί με τους υπόλοιπους «μεγάλους καλλιτέχνες» της Μουσικής, γιατί για εμένα ήταν και θα είναι πάντα ένας «μεγάλος»! Ο χαμός του σκόρπισε ολόγυρα ανείπωτη θλίψη και καημό, που δεν πρόκειται να καταλαγιάσουν ποτέ! Η θαυμαστή δεξιοτεχνία του στο παίξιμο του λαούτου και η γλυκιά σαν κελάηδισμα φωνή του, δεν πρόκειται να σβήσουν ποτέ από τις μνήμες των χιλιάδων θαυμαστών του και όλων όσων ζήσαμε στο πλάι του!
......................................................
Εκτενέστερα στοιχεία για τη φυσική και καλλιτεχνική του ζωή μπορείτε να δείτε στις διευθύνσεις:
http://www.mygreek.fm/el/biography/Katsamas-Vasilis, και

Η κούλουρη της Σαλαμίνας ....στην ΜικραΑσία....

Αγαπητέ Τόλη φάουλ μεγάλο ο χασάπικος ο κουλουριώτικος να συνοδευτεί  από το συγκεκριμένο μικρασιάτικο τραγούδι... Πρόσεχε ρε συ τα τραγούδια που συνοδεύουν τις παραστάσεις σας!!!

Η πολιτιστική παράδοση της Σαλαμίνας έχει τις ρίζες τις πολύ βαθιά μέσα στο χρόνο και εάν κάποιος τις αναζητήσει θα ανακαλύψει πως η Σαλαμίνα αποτέλεσε ένα χωνευτήρι ποικίλων πολιτιστικών στοιχείων που δέχτηκε κατά τη διάρκεια της ιστορικής της πορείας, εξ αιτίας της γεωγραφικής θέσης, των ιστορικών συγκυριών, της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης που κάθε φορά επικρατούσε.

Γεγονότα όπως η πανώλη του 1550, η πολιορκία της πόλης των Αθηνών από τον Μοροζίνη το 1687, τα ορλοφικά το 1770 καθώς και η επανάσταση του 1821 οδήγησαν κυρίως τους κατοίκους των Αθηνών αλλά και κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της Αττικής, Βοιωτίας και Πελοποννήσου να καταφύγουν και να εγκατασταθούν στη Σαλαμίνα.

Μεγάλη επιρροή παρατηρήθηκε και το 1922 με τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Για όλους αυτούς η Σαλαμίνα ήταν τόπος καταφυγής και διάσωσης. Εξού και η φράση : «Πήγε η ψυχή μου στην Κούλουρη». Δηλαδή πήγε στην Κούλουρη για να φυλαχτεί και να διασωθεί.

Η γειτνίαση του νησιού με την πρωτεύουσα, το μεγάλο λιμάνι του Πειραιά, καθώς και οι ποικίλες ασχολίες των κατοίκων τις όπως: οι κατραμιτζήδες που εργάζονταν στη Στερ. Ελλάδα αλλά έφταναν και ως τη Μικρά Ασία ιδρύοντας την πόλη Γέροντα στην Αλικαρνασσό, οι υλοτόμοι που για πολλούς μήνες παρέμεναν σε δάση της Στ. Ελλάδας, της Εύβοιας, του Άγιου Όρους, οι ναυτικοί που αρμένιζαν στα μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου καθώς και στα μεγάλα κέντρα του αλύτρωτου Ελληνισμού όπως : Κων/πολη, Σμύρνη, Αλεξάνδρεια καθώς και στη Συρία, Αλγερία, Τυνησία κλπ., οι ψαράδες που όργωναν τα νησιά του Αιγαίου και έφταναν μέχρι το Τούνεζι, είχαν σαν αποτέλεσμα την επιρροή και επίδραση, στη γλώσσα, στα ήθη και έθιμα.

Η δεκτικότητα και η προσαρμοστικότητα των κουλουριωτών είχαν σαν αποτέλεσμα να αφομοιώσουν δημιουργικά κάθε επιρροή προερχόμενη είτε από στεριά, είτε από θάλασσα και να διαμορφώσουν ένα ιδιαίτερο πολιτισμικό χαρακτήρα, που είναι εμφανείς στην πολυμορφία της ενδυμασίας και της μουσικής παράδοσης. Έτσι παράλληλα με τη νησιώτικη βράκα φοριόταν και η φουστανέλα της Ηπειρωτικής Ελλάδας καθώς και η Πλακιώτικη Ποκαμίσα. Ενώ με την Τράτα, τον Αποκριάτικο και το Συρτό τραγουδιόνταν και χορεύονταν και άλλα είδη όπως Τσάμικος, κλέφτικα, καγκέλια, καλαματιανά, μπάλοι, ζεϊμπέκικο, χασάπικα και καρσιλαμάδες. Όσο για το ζεϊμπέκικο και το χασάπικο απέκτησαν μοναδική μορφή και ιδιαίτερο ύφος στο νησί μας και είναι γνωστοί 
 πανελληνίως με την ονομασία «Κουλουριώτικο Ζεϊμπέκικο» και «Κουλουριώτικο Χασάπικο».


http://www.salamina-online.com/istoriapolitism.htm

Στου Πάπα το μπουγάζι - Παραδοσιακό της Ικαρίας

Μπάλος μανές (Ρούκουνας).wmv

ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΣ ΣΥΡΤΟΣ-ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΣΠΥΡΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ

ΝΑΞΟΣ "ΜΗΛΟ ΜΟΥ ΚΑΙ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙ" ΣΥΡΤΟΣ_Μ. ΜΠΑΡΜΠΕΡΑΚΗΣ

ΝΥΦΚΑΤΟΣ (ΛΕΣΒΟΣ) (Γ. Σουσαμλής "Κακούργος")